Eerder liepen we bij Groesbeek enkele etappes van de Liberation Route (LRE) langs herdenkingsplaatsen van de Tweede Wereldoorlog. De indrukwekkende, prachtige wandeling door een groen en glooiend landschap smaakte naar meer. Vandaar dat we ons opnieuw lieten inspireren door de LRE voor onze volgende bevrijdingswandeling. Het werd de omgeving van Mill, in het oosten van Noord-Brabant. Hier maakten we een afwisselende wandeling door vele natuurgebieden en het rustieke, Brabantse boerenland. Maar ook langs bijzonder rijk cultureel en historisch erfgoed. Al met al een wandeling die iedereen zal aanspreken, zelfs als je minder geïnteresseerd bent in de geschiedenis!
In deze blog
- Het oude Brabantse dorpje Mill in het Land van Cuijk
- Kasteel Tongelaar aan het begin van onze wandeling bij Mill
- Defensiekanaal van de Peel
- Via natuurgebied de Groespeel naar de Vilheide
- Het schitterend natuur- en recreatiegebied De Kuilen
- Einde van onze wandeling bij Mill
- Praktische wetenswaardigheden voor de wandeling bij Mill
- Dit interesseert je wellicht ook
Het oude Brabantse dorpje Mill in het Land van Cuijk
Op de website van de Liberation Route (LRE) speuren we op de kaart de vele herdenkingsplekken af ten zuiden van Nijmegen. Ons oog valt op het oude plaatsje Mill. Hier vond op 10 en 11 mei 1940 een veldslag plaats die de Duitsers na hevige bombardementen wonnen. Maar deze “Slag bij Mill” is niet de reden dat de LRE aandacht aan het dorpje schenkt. Mill, zo lezen we, speelde met name aan het einde van de Tweede Wereldoorlog een belangrijke, ondersteunende rol. Begin 1945 werd hier ongekend snel een vliegveld uit de bevroren grond gestampt. Dit om luchtsteun te kunnen leveren aan enkele cruciale, op handen zijnde militaire operaties.
Van de luchthaven is nu niets meer te zien. Maar wat er voor in de plaats is gekomen vinden we mogelijk nóg beter: een schitterend natuur- en recreatiegebied met grote waterplassen en uitgestrekte bossen. Onze interesse is gewekt. Omdat de website van de LRE bij Mill alleen suggesties doet voor fietsroutes, zoeken we op de wandelzoekpagina naar een bijpassende wandeling. Deze vinden we in de Trage Tocht Mill. We maken ons klaar voor de wandeling en zetten koers naar het startpunt van de wandeling.
Kasteel Tongelaar aan het begin van onze wandeling bij Mill
We vallen met onze neus direct in de boter: nog maar net begonnen aan de wandeling passeren we een klein maar prachtig kasteel. Het gaat om kasteel Tongelaar. Al in de 9e eeuw had je op de huidige plek van het kleine kasteel een vluchtburcht. Hier konden de bewoners van het gebied terecht als zij de Vikingen moesten ontvluchten. De burcht stond op een “tonge”, een hoger gelegen stuk land. Hieraan dankt het kasteel zijn naam. Het lager gelegen deel was overigens een groot moeras.
In de 15e eeuw kreeg het kasteel zijn huidige vorm. In de eeuwen die volgden veranderde kasteel Tongelaar regelmatig van eigenaar. Maar vanaf de 17e eeuw raakte de prachtige woning in verval. Gelukkig kocht het Brabants Landschap het kasteel eind 20e eeuw op en liet het grondig restaureren. We willen een kijkje nemen op de binnenplaats. Maar op een bordje lezen we dat het kasteel gesloten is vanwege een bruiloft. Wat een prachtige locatie om je bruiloft te vieren!
Naast het kasteel is ook het landgoed Tongelaar een bezoek waard. Op het landgoed komen namelijk vele interessante dier- en plantensoorten voor. Bijvoorbeeld de das en de bever. Maar ook vogels als de wielewaal, nachtegaal, spotvogel, goudvink en geelgors zijn er te vinden en te horen. Het landgoed Tongelaar, dat voornamelijk uit cultuurgronden en bossen bestaat, is een groot wandelgebied. Naast onze wandeling heb je er diverse andere, kortere wandelroutes.
Defensiekanaal van de Peel
We vervolgen de route over smalle paadjes door kleine loofbossen. Bij een idyllisch gelegen, bijzonder charmante boerderij slaan we rechtsaf. Hierna volgt een wat langer, recht stuk door het volmaakt rustige, Brabantse boerenland. Tot aan de kleine buurtschap Brugge komen we er werkelijk niemand tegen. Snel daarna bereiken we het Peelkanaal. Dit kanaal werd in 1939 gegraven voor afwatering maar vooral ook als antitankgracht. Aan het kanaal werden vele betonnen kazematten gebouwd. Om die reden heet het Peelkanaal sindsdien het Defensiekanaal.
Bij enkele van de kazematten zijn bordjes opgehangen. Hierop lezen we de verhalen van de strijd die hier op 10 en 11 mei 1940 heeft plaatsgevonden. Via de QR-codes die we aantreffen op de bordjes kunnen we ook naar het uitgebreide verhaal luisteren. De verhalen maken deel uit van de 34 kilometer lange wandelroute “Van bezetting tot bevrijding”. Deze wandeling (mede mogelijk gemaakt door de Liberation Route) loopt deels samen met de Trage Tocht Mill.
Beide routes voeren verder naar een oude spoorlijn, het “Duits Lijntje”. Deze was eind 19e eeuw nog een spoorlijn van Berlijn naar Londen. Op 10 mei 1940, echter, braken vermomde Duitse soldaten met een trein over dit spoor door de Peel-Raamstelling. De troepenwagon werd voorbij de Nederlandse verdedigingslinie gelost en bleef daar achter. De gepantserde wagon reed terug. Alsnog werden “aspergeversterkingen” (ijzeren balken) op de spoorbaan aangebracht waardoor de trein volledig ontspoorde. Een grote zwartwitfoto aan de rand van het weiland en de inmiddels krom getrokken ijzeren balken herinneren nog aan dat moment.
Via natuurgebied de Groespeel naar de Vilheide
Direct na het “aspergemonument” betreden we het moerassige natuurgebied van de Groespeel. Het is een nieuw natuurgebied dat tussen 2008 en 2012 ontwikkeld is door intensieve samenwerking tussen gemeente, boeren, natuurverenigingen en het waterschap. Het gebied is rijk aan vogels en planten. Volgens een bordje is dit ook de kraamkamer van reeën. Daarnaast komen er bevers en dassen voor. Via een lus door het prachtige water- en bosrijke gebied bereiken we opnieuw het Defensiekanaal. Een gereconstrueerde loopgraaf en een grote zwartwitfoto vormen de stille getuigenis van de Slag bij Mill.
De route voert ons over een fraai pad langs weilanden, maisvelden en gevarieerde, kleine loofbossen naar de Vilheide. Vanwege de naam verwachten we een heidelandschap. Maar in plaats daarvan zien we niets dan bos op de Vilheide. Dit bos was voorheen een saai productiebos op de plek waar in de 19e eeuw nog wel heide was. Natuurmonumenten geeft tegenwoordig het natuurlijk karakter terug waardoor naast naaldbomen ook veel loof te zien is.
Aan de rand van het bos met enkele grote weilanden komen we uit bij een oude kapel. Deze gotische kapel uit de 15e eeuw was een soort veldkapel voor de pachters en bewoners van abdij Mariënweerd. Mogelijk al vanaf de middeleeuwen was de kapel een bedevaartsoord. Zelfs midden 17e eeuw, toen het openbaar belijden van het katholicisme verboden was, gingen de bedevaarten gewoon door. Eind jaren 70 van de vorige eeuw werd de kapel – inmiddels Kapel Maria Ten Hove genoemd – volledig gerestaureerd. Tegenwoordig is de kapel geen bedevaartsoord meer, maar uitsluitend een trouwkapel.
Het schitterend natuur- en recreatiegebied De Kuilen
Even later bereiken we een van de zeven waterplassen van het natuur- en recreatiegebied De Kuilen. Er wordt deze dag weinig gerecreëerd. Aan de overkant van de grote plas zien we wel enkele suppers op het water. Aan onze oever komen we alleen wat wandelaars en fietsers tegen. Bij een picknicktafel aan de waterkant lassen we een korte pauze in. Hier hebben we een prachtig uitzicht op de natuurrijke waterwereld vol watervogels, zoals zwanen.
Dit was aan het einde van de Tweede Wereldoorlog wel anders. De Britten bouwden er in mum van tijd een vliegveld voor Operatie ‘Veritable’ met plek voor 100 jagers. Bij het bezoekerscentrum De Kuilen vind je oude foto’s van het vliegveld. Ook heb je hier een luisterplek van de Liberation Route (LRE) waar je door de QR-code te scannen, het hele geschiedenisverhaal kunt beluisteren.
Een aantal jaren na de Tweede Wereldoorlog viel de luchthaven ten prooi aan een enorme zandafgraving. Van de luchthaven zelf is niets meer overgebleven. Wel zie je er nog een langgerekte wal met bomen en struiken, voorheen waarschijnlijk de startbaan. Sinds Natuurmonumenten het gebied beheert, is een bijzonder interessant natuurgebied ontstaan. Hier vind je gevarieerde flora en fauna, waaronder dassen, vossen, hagedissen, oeverzwaluwen en vleermuizen. Maar ook vele watervogels. Er zijn enkele leuke korte wandelingen uitgezet en een korte fietsroute.
Einde van onze wandeling bij Mill
We wandelen verder langs de plassen van De Kuilen. Terwijl we bij de eerste grote plas nog andere recreanten tegenkwamen, zijn we hier de enige bezoekers. Maar stil is het er zeker niet! Zodra we een kleine waterpartij passeren, vliegen duizenden watervogels op en maken daarbij een oorverdovend lawaai. We hopen dat wij niet de aanleiding voor het tumult zijn.
Het laatste deel van de route voert ons terug naar het Defensiekanaal. We steken het kanaal via een smalle brug over en bereiken kort erna de Lage Raam. Waterschap Aa en Maas gaat van dit laatste kanaal een wat meer natuurlijke beek maken. In de tussentijd is het overigens aardig warm geworden. En aangezien we na 17 kilometer ook al een beetje moe zijn geworden, zijn we blij dat we na enkele honderden meters weer bij onze auto zijn.
We hebben een fantastische wandeling achter de rug door prachtige natuur en boerenland. Maar het was ook een indrukwekkende en bijzonder interessant wandeling dankzij de vele herdenkingsplekken aan de Tweede Wereldoorlog. Complimenten aan het toeristisch-recreatief platform van Ontdek Mill en de Liberation Route (LRE) die van de route een ware belevingswandeling hebben gemaakt!
Praktische wetenswaardigheden voor de wandeling bij Mill
De Trage Tocht Mill is een wandeling van net iets meer dan 17 kilometer. Wil je deze route ook lopen, maar denk je dat je nog geen goede wandelconditie hebt? Volg dan een online wandeltraining bij gecertificeerd wandeltrainer Wanda Catsman. In korte tijd ben je in staat om langere wandelingen te maken. Je kunt ook het gratis e-book Starten met wandelen downloaden. Het boek geeft je tal van praktische tips, waardoor je meer plezier uit je wandelingen haalt.
Op de wandelzoekpagina is een routebeschrijving te vinden. Ook vind je hier de link naar de gps-track (gpx-bestand).
De routebeschrijving vermeldt drie verschillende startpunten:
- Bushalte Fitland in Mill voor als je met het OV reist. Hier kom je met buslijn 91 of 92 vanuit Cuijk of Uden/Grave.
- Parkeerplaats Hoogstraat in Mill (iets van de route af)
- Parkeerplaats bij kasteel Tongelaar aan de Hoogedijk. Hier hebben wij zelf onze auto geparkeerd.
Direct aan de route is er weinig horeca te vinden. Feitelijk alleen bij kasteel Tongelaar en bij de Valkhoeve vlakbij natuur- en recreatiegebied De Kuilen. Het kasteel is overigens alleen geopend elke woensdag van 11 tot 16 uur en elke zondag van 10 tot 17 uur. In Mill zlef heb je overigens genoeg horecagelegenheden.
Liberation Route Europe (LRE) is een routenetwerk van bijna 10.000 wandelkilometers in heel Europa. De routes zijn dezelfde als die van de geallieerden in de jaren 1943 tot en met 1945. De wandelingen voeren langs tal van historische locaties en vertellen de verhalen vanuit diverse perspectieven over de laatste fase van de Tweede Wereldoorlog.
