De grensstreek met Duitsland bij Nijmegen biedt fantastische wandelmogelijkheden. Het glooiende landschap met prachtige, oude loofbossen stelt ons nimmer teleur. Tijdens een van onze wandelingen bij Groesbeek zagen we in de verte een bijzonder groot bos liggen. Het bleek te gaan om het ‘Reichswald’ in Duitsland. Met ruim 5000 hectare is dit het grootste, samenhangende natuurgebied in de Nederrijn. Voor ons reden genoeg om ook de bossen over de grens te verkennen. De Trage Tocht Reichswald voorzag rijkelijk in onze ontdekkingsdrang. En mede dankzij het toetje – natuurgebied De Bruuk – hebben we er weer een favoriet bij!
Onze wandeling door het Duitse Reichswald en De Bruuk
Het is een typische Nederlandse winterdag als we de auto parkeren in De Horst: een graadje of drie boven nul en zwaar bewolkt. Toegegeven, een wandeling in bijvoorbeeld de herfst met zonnig weer heeft meer onze voorkeur. Toch hebben we er veel zin in. Niets is tenslotte zo lekker als een frisse neus halen als je lang voor je werk binnen gezeten hebt.
Vanaf de parkeerplaats passeren we een witte, bijzondere kerk die niet-Nederlands aandoet. Snel daarna verlaten we de bebouwde kom en komen uit op een zompig, onverhard pad door ‘t Slumke: een heel klein natuurgebied van Stichting Landschap Ooijpolder-Groesbeek. Dit gebied was lang geleden nat grasland en daarmee alleen geschikt als hooiland. Maar eind 19e eeuw werd ‘t Slumke ontgonnen en ontwaterd. De beheerder probeert de laatste 15 jaar echter om de unieke soortenrijkdom van weleer terug te krijgen. Hiervoor wordt de grond verschraald en wordt het weer een stuk natter. Dit ervaren we aan den lijve: onze wandelschoenen zakken af en toe diep weg in de blubber. Maar we krijgen er wel vele ooievaars en zilverreigers voor terug.
De grens over met Duitsland
We nemen enkele houten loopplanken over de smalle Groesbeek en komen uit op een verharde weg. We volgen onze gps-route langs boerderijen tot we een bordje tegenkomen met opschrift ‘Landschaftsschutzgebiet’: we zijn al in Duitsland! Het valt ons wel vaker op dat als we ergens de grens oversteken, het landschap ook ineens verandert. Zo ook hier. We zien veel minder bebouwing, de elektriciteitsmasten zijn anders en het wordt glooiender.
Hetzelfde geldt trouwens ook voor de mensen. Twee dames van redelijk hoge leeftijd lopen ons uit tegengestelde richting tegemoet. Ze zien er op en top verzorgd uit. Wat moeten ze niet van ons denken, met onze stevige wandelschoenen en vrijetijdskleding? We groeten elkaar keurig in het Duits en vervolgen de route richting Kranenburg.
Bij een kruising slaan we rechtsaf een licht stijgend zandpad in. Recht voor ons uit doemt hoger op de heuvel het Reichswald op. Vol verwachting lopen we richting het immense bos. Niet lang daarna bereiken we de bosrand en krijgen we de eerste klim voor onze kiezen.
Klimmen en dalen in het Duitse deel van het voormalige Ketelwald
We passeren aan de rechterkant een mtb-parcours dat er nogal avontuurlijk uit ziet. Hier moet je volgens ons wel een ervaren mountainbiker voor zijn. Het parcours ligt er nu verlaten bij. Maar dat geldt eigenlijk ook voor het bos dat we tot dat moment gezien hebben. We zijn er helemaal niemand tegengekomen.
Het Reichswald is het Duitse deel van het vroegere Ketelwald. In de middeleeuwen strekte dit oerbos zich uit van Nijmegen tot het 50 kilometer verder oostwaarts gelegen Xanten. De overige delen van het voormalige Ketelwald werden later grotendeels ontgonnen. Om houtkap en -roof tegen te gaan werd in de 18e en 19e eeuw al veel aan bosbeheer gedaan. En daar plukken wij nu de vruchten van, bedenken we ons, want het bos ziet er puur uit!
De boswandeling die volgt voert over smalle paden door de prachtigste loofbossen. Daarbij is het regelmatig klimmen, om vervolgens weer te dalen. De eerste heuvel die we trotseren is de 76 meter hoge Düllerberg. We eindigen de wandeling door het woud met de Freilenberg van 71 meter. Daar tussenin zien we een grote variatie in flora. Maar ook aan fauna tref je hier een grote soortenrijkdom aan. Zo komen hier edelherten, reeën, wilde zwijnen en dassen voor. Wij komen ze niet tegen maar vinden wel een pootafdruk van een groot zoogdier. Onze eerste ingeving is een wolf. Die schijnen namelijk weer in deze regio voor te komen. We hebben er echter te weinig verstand van om dit te kunnen bevestigen.
Weer in de bewoonde wereld van Grafwegen en Breedeweg
Voor ons gevoel hebben we intussen veel van het Reichswald gezien. Maar de kaart die we er even bijhalen, bewijst het tegendeel. Het laat deste beter zien hoe groot dit prachtige bos is. En hoeveel, ongetwijfeld unieke, wandelingen we er nog kunnen maken in de nabije toekomst. De route leidt ons nu naar het zeer afgelegen, kleine plaatsje Grafwegen. Het Duits gehucht van minder dan 100 inwoners is aangesloten op het Nederlandse gasnet en waterleiding.
In de tussentijd is het weer volledig omgeslagen. Terwijl we in het Reichswald nog prachtig, zonnig weer hadden, is de lucht nu volledig betrokken. Sterker nog: zodra we langs het sfeervolle Boscafé Merlijn lopen, begint het te hagelen. Het café is helaas niet op deze doordeweekse dag geopend. Er zit dan ook niets anders op dan stug doorlopen. We wandelen de Grafwegener Straße af en gaan de grens over. Daarbij passeren we een weiland met fraaie, Duitse zwartkopschapen. De wollige dieren lijken totaal geen moeite te hebben met het natte weer.
Snel daarna slaan we rechtsaf een onverhard pad in. De hagel is in de tussentijd overgegaan in regen. Maar net op het moment dat we dit typisch Nederlands weerbeeld niet meer waarderen, breekt de hemel open. We laveren ons om de vele regenplassen heen en bereiken het natuurreservaat van De Bruuk.
Vanuit De Bruuk terug naar De Horst
Het 100 hectare grote natuurgebied De Bruuk is een moerasgebied. Het kwelwater dat je er aantreft komt uit de vele omliggende heuvels. Een deel bestaat uit blauwgrasland: een schrale, matig voedselrijke graslandsoort met vaak een bijzondere, soortenrijke plantengemeenschap. Om die reden is het natuurgebied beschermd als Natura 2000-gebied.
Ter voorbereiding op onze wandeling lazen we op de website van Staatsbosbeheer het volgende: “Om de vochtige graslanden (blauwgraslanden) te herstellen en uitbreiden is voldoende oppervlakte- en grondwater nodig.” Volgens ons is aan die voorwaarde het afgelopen kwartier ruimschoots voldaan. Er is in korte tijd zoveel hemelwater gevallen dat zelfs het pad er als moeras uitziet. Toch kunnen we enorm van het landschap genieten. We lopen hier volledig alleen met niets dan graslanden, bossages en vogels om ons heen. We nemen ons dan ook voor om hier terug te keren zodra de lente definitief is aangebroken.
Enkele kilometers verder verlaten we het natuurreservaat en komen we uit op een asfaltweg. Bij een waterig zonnetje wandelen we tussen de weilanden door, terug naar De Horst. De bijzondere, witte kerk uit het kleine plaatsje zien we in de verte al liggen. Aan onze rechterzijde verschijnt het imposante Reichswald. Wat een mooie omgeving is dit toch, stellen we vast. We kunnen haast niet wachten om binnenkort nieuwe delen van het voormalige Ketelwald te verkennen.
Praktische zaken voor de Trage Tocht Reichswald
De wandeling door de Bruuk en het Duitse Reichswald is 13 kilometer lang.
Op de wandelzoekpagina vind je een goede routebeschrijving en een gps-track. Als je de gps-track gebruikt, vergeet dan niet om ook af en toe de routebeschrijving te lezen. Hierin staan namelijk interessante wetenswaardigheden waar je pas beeld bij krijgt als je er daadwerkelijk wandelt.
Het startpunt bevindt zich op de kruising van de Ketelstraat en de Reestraat in De Horst. Bij de unieke, witte kerk vind je een parkeerplaats met laadpaal. Hier kun je ongetwijfeld je auto kwijt. Bij de kerk heb je ook een bushalte. Het is de eindhalte van lijn 5 (De Horst - Nijmegen - Beuningen).
Midden in De Horst heb je cafetaria De Horst, café Ton Oomen en café Hopmans (met gezellig terras) liggen. Bij alle drie kun je prima terecht kunt voor een hapje of drankje. Halverwege de route ligt net over de grens het sfeervolle boscafé Merlijn.
Jazeker. Direct aan het startpunt van de wandeling kun je bijvoorbeeld terecht bij Bed & Breakfast De Pastorie. Maar ook in het nabijgelegen Groesbeek en Berg en Dal heb je veel accommodatie. Kijk daarnaast eens op de site van natuurhuisje.nl. In De Horst en pal over de grens heb je diverse mogelijkheden om de nacht door te brengen.
