Bibracte: Gallische stad op de Mont Beuvray
Bibracte was ooit de trotse hoofdstad van de machtige Haedui, een Keltische stam. In de 2e eeuw v.Chr. bouwden ze op de heuvel een enorme vestingstad. De stad was omringd door een dubbele houten, stenen en aarden muur. De plek was niet toevallig gekozen: de Mont Beuvray is een van de hoogste heuvels in de Morvan. Vanuit de stad hadden de inwoners een onbeperkt uitzicht over de hele omgeving. Een strategische plaats, moeilijk om aan te vallen.
Bibracte was voor die tijd een grote plaats. De oppervlakte binnen de ommuurde stad was zo’n 400 voetbalvelden groot. Op het hoogtepunt woonden wel 10.000 mensen in Bibracte. Ze leefden in huizen met muren van leem op houten palen. Bij gevaar vluchtten boeren uit de omgeving hierheen voor bescherming. De stad was een bruisend handelscentrum, waarlangs handelswegen liepen tussen Keltisch Europa en het Middellandse Zeegebied. Munten uit alle windstreken getuigen hiervan. Daarnaast was Bibracte ook een politiek, religieus en industrieel centrum, beroemd om zijn metaalnijverheid.
In 52 v.Chr. speelde Bibracte een sleutelrol in de Gallische Oorlog. Hier kozen de opstandige stammen Vercingetorix tot hun leider in de strijd tegen de Romeinen. Toch wisten de Romeinen Bibracte te veroveren. Na de verovering ontstond er in Bibracte een Gallo-Romeinse nederzetting met stenen huizen en een basiliek. Julius Caesar begon in Bibracte met het schrijven van zijn beroemde verslag van de Gallische Oorlog, Commentarii de Bello Gallico.
Kort na het begin van onze jaartelling verlieten de meeste inwoners de stad. Iets verderop hadden de Romeinen een nieuwe stad gebouwd, Augustodunum. Modern, groot en ruimte voor veel inwoners. Bijna iedereen uit Bibracte verhuisde naar de stad die tegenwoordig bekendstaat als Autun. Slechts een klein deel van de oorspronkelijke inwoners bleef in Bibracte. Gaandeweg raakte Bibracte in de vergetelheid. De natuur overwoekerde de eens imposante stad volledig. De machtige stad uit de oudheid leek voorgoed verborgen.
Ons bezoek aan Bibracte
Tijdens ons bezoek aan vrienden in de Morvan wilden we ook naar deze archeologische bezienswaardigheid. Hoewel we er nog weinig van wisten, hadden we gelezen dat Bibracte een van de hoogtepunten van de Morvan is. Uiteindelijk hebben we een volle dag doorgebracht op deze plaats. Daarbij genoten we van het wonderschone uitzicht vanaf de Mont Beuvray, de opgravingen en vooral de enthousiaste verhalen van onze gids. En natuurlijk niet te vergeten de bijzondere Gallische lunch!
Wandeling bij Bibracte
Als we om 9.30 uur arriveren op de parkeerplaats, zijn we zeker niet de eerste bezoekers. Blijkbaar is Bibracte een populaire bestemming voor toeristen. Wij gaan eerst op eigen gelegenheid een wandeling maken in het gebied. Zo krijgen we een eerste indruk en kunnen we gelijk genieten van het uitzicht vanaf de Mont Beuvray.
In het gebied zijn drie gemarkeerde wandelingen. Wij kiezen de rode route van ruim vijf kilometer. Die loopt over een traject waar zo’n 2000 jaar geleden de vestingmuren stonden. Daarvan is nu niet veel meer te zien, behalve de herbouwde toegangspoort naar de stad. Wel loopt de route door een fraaie bosachtige omgeving. De heuvel is bedekt door 1000 hectare beuken- en sparrenbos. Groen zover het oog reikt. Het uitzicht vanaf de top van de Mont Beuvray is fantastisch. We kunnen kilometers ver kijken. Nu begrijpen we dat de Galliërs deze strategische plek hebben uitgekozen. Vijanden zagen ze al van ver aankomen.
Bewust slaan we het deel waar de archeologische vondsten zijn gedaan tijdens onze wandeling over. Dat doen we na de lunch met een gids. Dan begrijpen we veel beter wat we zien en hoe de stad er tijdens onze jaartelling uitzag.
Gallisch lunchen
In het restaurant Le Chaudron is het een gezellige drukte. Aan lange houten tafels genieten veel gasten van een bijzondere Gallische lunch. Wij schuiven aan een van de tafels aan samen met Pascale en John. Pascale is verantwoordelijk voor de ontwikkeling van het toerisme naar Bibracte. John, geboren Australiër, maar al lang woonachtig in de Morvan, zal ons na de lunch rondleiden over het terrein.
De lunch is een beleving op zich. We maken als het ware een culinaire tijdreis. Er is een vast menu, bestaande uit drie gangen. Uit de informatie bij de opgravingen heeft men vastgesteld wat de bewoners rond het begin van onze jaartelling aten. Daarop is het menu zoveel mogelijk gebaseerd. Peulvruchten, granen en linzen kwamen destijds veel in de gerechten voor. Het vlees bestond bij de Galliërs uit gevogelte en vee van de boerderij. Ze gebruikten hiervoor hun eigen vee en kookten het vlees. Wild aten ze zelden. De gerechten kregen nog meer smaak door toevoeging van aromatische planten en kruiden.
We krijgen onze gerechten in serviesgoed dat een goede kopie is van het gerei dat de inwoners eeuwen geleden gebruikten. Ook het bestek is identiek: een houten lepel en een stalen mes. Geen vork, want die gebruikte men rond de jaartelling nog niet. Daarbij drinken we een bijzonder biertje: Cervoise, een drank van de Galliërs die ze maakten van gerst en niet van mout, zoals nu gebruikelijk is.
Het is een smaakvolle lunch, de gerechten zijn heerlijk, goed gekruid en de Cervoise smaakt perfect. Ondertussen vertellen Pascale en John honderduit over alle opgravingen die vanaf de 19e eeuw hier plaatsvonden.
Rondleiding met gids
Na de lunch gaan we met John het terrein verkennen. Met zijn bevlogenheid en enthousiasme zit het wel goed. Zijn stem buldert over het terrein als hij weer een interessant verhaal afsteekt. Onophoudelijk noemt hij de ene wetenswaardigheid na de andere. Het terrein en de stad beginnen steeds meer voor ons te leven.
De wetenschappelijke opgravingen op de Mont Beuvray begonnen midden 19e eeuw. In het begin van de 20e eeuw werden de werkzaamheden stopgezet. In 1984 gingen archeologen weer aan het werk. De toenmalige Franse president François Mitterand, zelf afkomstig uit de Morvan, was daarbij de grote initiator. Er is nog veel werk te verzetten. Want tot nu toe is ongeveer 5% van alle gebouwen en straten opgegraven. Daarom zijn ieder jaar archeologen uit heel Europa bezig om de ooit zo belangrijke stad verder te ontdekken. Ook tijdens ons bezoek zien we op diverse plekken archeologen voorzichtig met hun gereedschap de aarde omwoelen.
Van John leren we dat Bibracte destijds een groot ambachtscentrum was. De werklieden maakten rond het begin van de jaartelling veel gereedschappen, sieraden, munten en wapens in hun smederijen. Ze werden verkocht op markten in de regio. Ook als handelscentrum had Bibracte een belangrijke positie. Bij de opgravingen werden munten gevonden die uit andere Europese gebieden afkomstig waren. Bibracte was een belangrijk knooppunt waar geïmporteerde goederen werden verhandeld. We bezoeken het gebied waar de grootste winkelstraat van Bibracte lag. Het was de plek waar duizenden mensen hun inkopen deden en spullen ruilden.
Omdat we ook nog naar het museum willen, moeten we onze gids af en toe afremmen. Inmiddels hebben we al een paar uur het ene interessante verhaal na het andere aangehoord. Dat is absoluut de meerwaarde van een gids bij Bibracte. Als we op eigen gelegenheid hadden rondgelopen op het terrein, waren veel van de mysteries over de stad ons nooit duidelijk geworden. We danken John hartelijk voor zijn amusante verhalen en spoeden ons naar het museum.
Museum bij Bibracte
In een modern gebouw vinden we het museum. Met een Nederlandstalige audiogids lopen we over de twee verdiepingen. In het museum vinden we objecten afkomstig van de opgravingen op de site. Veel munten, gebruiksvoorwerpen, kannen en kruiken. Daarnaast bekijken we diverse reconstructies en maquettes. Via diverse multimedia ontdekken we hoe het dagelijkse leven in Bibracte tijdens de Gallische periode er uitzag. Interessant, zeker ook met de verhalen van de audiogids.
In de museumwinkel schaffen we natuurlijk nog een paar van die lekkere Gallische biertjes aan. Dan is het tijd om te vertrekken. We dachten een paar uur op Bibracte rond te kijken, maar het werd een volle dag. En dankzij de verhalen van onze gids zal het bezoek ons nog lang bijblijven.
Dit wil je weten als je Bibracte gaat bezoeken
Bibracte ligt op de heuvel Mont Beuvray in het zuidoosten van de Morvan. Deze streek vormt onderdeel van de regio Bourgogne. Het parkeerterrein en het museum liggen op 4 km van de stad St-Léger-sous-Beuvray aan de D3. Je kunt Bibracte eigenlijk alleen met een (huur)auto bereiken.
Je kunt de archeologische site het hele jaar gratis bezoeken. Het museum en het restaurant zijn geopend vanaf ongeveer half maart tot en met ongeveer half november. Kijk voor de exacte openingstijden op de website van Bibracte.
Op eigen gelegenheid rondlopen op de archeologische site is gratis. Wil je ook het museum bezoeken, dan is een ticket vereist (€ 10). Een museumbezoek en een rondleiding met gids kost € 15. Voor een complete beleving boek je de “Gallische Dag”. Die bestaat uit een rondleiding met gids, bezoek aan het museum met audiotour en een Gallische lunch in het restaurant Le Chaudron. Dit kost € 32.
Je kunt natuurlijk op eigen gelegenheid rondlopen op Bibracte. Maar dan mis je toch een deel van de beleving. Met een gids krijg je veel beter een indruk van de stad in de oudheid, de omvang en de bewoners. De gidsen zijn erg enthousiast en weten het ene prachtige verhaal na het andere te vertellen. In het hoogseizoen zijn Nederlandstalige gidsen beschikbaar.
Het is mogelijk om Bibracte te bezoeken onder begeleiding van een Nederlandstalige gids. Dit kan in de periode van 6 juli tot en met 31 augustus. De rondleidingen starten om 13:30 uur. Buiten de zomervakantie kun je Engelstalige rondleidingen krijgen.
Dat kan en is ook leuk om te doen. Restaurant Le Chaudron op het terrein serveert een bijzonder Gallisch lunchmenu. Een belevenis om mee te maken. Reserveren is gewenst. Een lunchmenu, bestaande uit drie gangen, kost € 20.
Als je liefhebber bent van de boeken van Tolkien, hoor je eigenlijk te overnachten in een hobbithuis. De camping Village Fantastique du Domaine de la Pierre Ronde biedt die unieke mogelijkheid.
In de regio vind je diverse gites. En daarbij heb je zeker de kans om terecht te komen bij een Nederlandse eigenaar, die verliefd geworden is op de Morvan vanwege de rust en de natuur. Zoals Haute Dône, een gîte voor vier personen in een fraai huis midden in de natuur.
Als je wilt verblijven in Vézelay is hotel Sy La Terrasse absoluut de beste keuze. Op het plein bij de Basiliek heb je vanuit de kamer een geweldig uitzicht op de kerk. De kamer is uitstekend.
Andere mogelijkheden in Vézelay
Autun is een ideale uitvalsbasis als je de genoegens van een gezellige stad wilt combineren met de natuur in de nabije omgeving. Dit zijn goede keuzes in Autun:
De Morvan is een prachtig natuurgebied. Dan wil je toch ook te midden van de natuur verblijven? Dit zijn de mooiste natuurhuisjes in de Morvan.
Als je van kamperen houdt, dan heeft het natuurgebied diverse mogelijkheden. Het verkeersbureau van Bourgogne heeft de vijf beste campings in de Morvan al voor je geselecteerd.
Dit is het totale aanbod aan accommodaties in de Morvan.
