Verscholen in het hart van het Duitse Nedersaksen ligt Göttingen, een stad waar geschiedenis en innovatie hand in hand gaan. Göttingen was ooit het intellectuele centrum van het Verlichtingstijdperk, maar is ook nu nog een baken van kennis en cultuur. Onlangs bezochten we deze charmante universiteitsstad en keken onze ogen uit. We verkenden de pittoreske oude binnenstad, omringd door middeleeuwse stadsmuren. En we bezochten vele bijzonder interessante bezienswaardigheden net buiten de stad. Een stedentrip naar Göttingen is volgens ons dan ook een uitstekend idee voor liefhebbers van cultuur, geschiedenis en wetenschap.
Geschiedenis van Göttingen in het kort
De geschiedenis van Göttingen gaat terug tot de vroege middeleeuwen. Midden 10e eeuw vermeldt Otto I de stad voor het eerst in een oorkonde, waarmee hij Göttingen op de kaart zet. Maar het is pas rond 1200 dat de nederzetting echt tot leven komt. Otto IV schenkt Göttingen stadsrechten, een cruciale stap die de weg vrijmaakt voor groei en welvaart.
De late middeleeuwen bieden Göttingen nieuwe kansen. De stad sluit zich aan bij de machtige Hanze, een verbond van handelssteden dat de economie van Noord-Europa domineert. Göttingen’s kooplieden reizen ver en brengen rijkdom en nieuwe ideeën terug naar huis. In 1387 richt de stad de beroemde Schützengesellschaft op. Deze schuttersvereniging bestaat tot op de dag van vandaag en houdt de band met het roemrijke verleden levend.
Universiteitsstad Göttingen
Pas in de 18e eeuw vindt Göttingen haar ware roeping. In 1734 sticht George II, keurvorst van Hannover en koning van Groot-Brittannië, de Georg-August-Universität. Deze instelling groeit uit tot een baken van kennis en verlichting, en trekt geleerden en studenten van heinde en verre aan. Grote namen als Carl Friedrich Gauss en de gebroeders Grimm lopen door de straten van Göttingen en geven vorm aan de intellectuele landkaart van Europa.
De 19e eeuw brengt zowel uitdagingen als triomfen. In 1837 nemen de “Göttinger Sieben”, zeven moedige professoren, stelling tegen de opheffing van de liberale grondwet. Hun protest weerklinkt door heel Duitsland en verankert Göttingen’s reputatie als bolwerk van vrijheid en kritisch denken.
Zelfs de donkere dagen van de Tweede Wereldoorlog kunnen de geest van Göttingen niet breken. De stad blijft grotendeels gespaard van bombardementen en geeft zich in 1945 zonder strijd over aan de Amerikaanse troepen. Dit voorkomt niet alleen verwoesting, maar legt ook de basis voor snelle wederopbouw en hernieuwde bloei in de naoorlogse jaren.
De tweede helft van de 20e eeuw ziet Göttingen groeien en bloeien. De universiteit breidt zich uit, nieuwe onderzoeksinstituten vestigen zich in de stad, en in 1993 opent de indrukwekkende, nieuwe Staatsbibliotheek haar deuren. Göttingen bevestigt haar positie als een van de belangrijkste centra voor wetenschap en onderzoek in Duitsland.
Stadswandeling door het middeleeuwse Göttingen
Op de dag van aankomst in Göttingen staat er ‘s middags een stadswandeling onder begeleiding van een gids op het programma. Omdat wij er al wat eerder zijn, verkennen we alvast een deel van de prachtige stad op eigen gelegenheid.
Op alltrails.com vinden we een drie kilometer lange route die over de oude stadswal van de stad voert. Terwijl we over het goed bewaarde middeleeuwse verdedigingswerk lopen, voelen we als het ware de geschiedenis onder onze voeten. De stadswal, ooit gebouwd om de burgers te beschermen, biedt nu een prachtig uitzicht over de rode daken van de binnenstad. Aan de andere zijde zien we in de verte de beboste heuvels waar de herfst duidelijk ingetreden is. Oude lindebomen flankeren het aarden pad, nu in hun volle glorie met de mooiste herfsttinten. We verbazen ons over de rust tijdens onze korte wandeling. Alsof we een van de eerste bezoekers zijn die dit schitterende deel van de stad ontdekken. Maar als dit een voorbode is van wat we nog te zien gaan krijgen, dan is de stedentrip op voorhand al meer dan geslaagd!
Wat later maken we bij ons hotel kennis met onze gids Gudrun, een vrij eigenzinnige beroepsverhalenverteller. Gudrun studeerde cultuurwetenschappen, geschiedenis en archeologie in Göttingen en promoveerde er. Ze is “blijven plakken” aan deze stad en werkt sindsdien als stadsgids. Ons wordt snel duidelijk dat we te maken hebben met een echte specialist in de regionale geschiedenis van Zuid-Nedersaksen. Ze neemt ons op energieke en humoristische wijze mee op ontdekkingsreis door de Hanzestad.
In twee dagen tijd laat ze ons kennismaken met de vele hoogtepunten van Göttingen. Daarbij weet ze in elke straat wel een interessant verhaal of anekdote te vertellen over wetenschappelijke doorbraken en culturele rijkdom. Hieronder vind je enkele van de bezienswaardigheden die indruk op ons maakten.
Georg-August-Universität Göttingen
In de universiteitsstad Göttingen bezoeken we uiteraard de Georg-August-Universität. Deze universiteit is een van de meest gerenommeerde universiteiten van Duitsland en is vooral bekend om de natuurwetenschappen. Ze heeft meer dan 40 Nobelprijswinnaars voortgebracht, waaronder beroemde wetenschappers als Max Born en Otto Hahn.
Op het plein van het bijna 300 jaar oude hoofdgebouw bevindt zich een groepje studenten. Getooid met engelenvleugels en aureool moeten de nieuwe studenten diverse opdrachten voltooien. Gezien het grote aantal bierkratten waarvan de helft inmiddels geconsumeerd is, kunnen de opdrachten nog weleens een uitdaging worden. En de kans dat uit het gezelschap een nieuwe Max Planck op staat, achten we verwaarloosbaar klein. Maar pret hebben ze als geen ander, wat ons weer een beetje doet terugverlangen naar onze eigen studententijd.
De serie anekdotes krijgt een vervolg in de Karzer: de studentengevangenis voor kleine overtredingen zoals nachtelijk lawaai of te snel paardrijden. Aanvankelijk gevreesd, werd het later een statussymbool onder studenten. Feitelijk telde je niet echt mee als student als je nooit een nacht in detentie hier had doorgebracht. Zelfs Otto von Bismarck zat er ooit vast. Het einde van de Weimarrepubliek betekende ook het einde van de Karzer, wat een uniek hoofdstuk in het studentenleven van Göttingen afsloot.
Het kusritueel rond de Gänseliesel
Onze gids leidt ons naar de Gänseliesel: een iconisch bronzen fonteinbeeld op het plein voor het oude stadhuis. Het stelt een jong meisje voor dat ganzen hoedt. De fontein is niet alleen een populaire ontmoetingsplaats, maar ook het middelpunt van een unieke universiteitstraditie. Pas gepromoveerde doctoren kussen traditioneel het beeld als onderdeel van hun viering. Dit ritueel leverde de Gänseliesel de bijnaam “het meest gekuste meisje ter wereld” op.
Observatorium van Göttingen
Net buiten de stadswal rond het oude centrum van Göttingen bevindt zich het observatorium. Het observatorium is gebouwd in het begin van de 19e eeuw met steun van George III van het Verenigd Koninkrijk. Voor zijn tijd was het een geavanceerd gebouw met innovatieve architectuur en state-of-the-art instrumenten. Onder leiding van beroemde wetenschappers, zoals Carl Friedrich Gauss, heeft het observatorium baanbrekend onderzoek mogelijk gemaakt en nauwkeurige astronomische waarnemingen gefaciliteerd.
Gudrun, onze gids, heeft de sleutel van het in 2008 gerenoveerde gebouw. En dus krijgen we een privé-rondleiding door het unieke gebouw dat tegenwoordig het Lichtenberg-Kolleg Institute for Advanced Study huisvest. We krijgen een spoedcursus astronomie en luisteren vol ontzag naar het verhaal over de bouw van het observatorium. Alhoewel het observatorium niet meer als zodanig in gebruik is, blijft het een belangrijk monument voor de geschiedenis van de wetenschap. Maar ook een symbool van vooruitgang in astronomie en natuurkunde over de afgelopen twee eeuwen.
Op gezette dagen zijn er rondleidingen door dit niet te missen hoogtepunt van Göttingen.
De oude botanische tuin
Tijdens onze wandeling over de oude stadswal rond het historisch centrum van Göttingen zagen we hem liggen: de oude botanische tuin. Gedreven door nieuwsgierigheid wilden we toen al een kijkje nemen maar we konden de ingang niet vinden. Maar Google Maps leidt ons dit keer naar een onopvallende deur die toegang geeft tot de tuin. We passeren eerst een café met terras waar studenten heerlijk van het zonnetje en een drankje genieten. Via een smalle tunnel bereiken we de in 1736 opgerichte, en daarmee een van de oudste botanische tuinen van Duitsland.
De tuin is oorspronkelijk aangelegd voor de studie van medicinale planten. Inmiddels vind je er een indrukwekkende collectie van meer dan 10.000 plantensoorten uit verschillende klimaatzones. De tuin speelt nog steeds een belangrijke rol in het onderwijs en onderzoek van de Georg-August-Universität Göttingen. Voor ons is het vandaag vooral een groene oase waar het fijn toeven is als je hoofd vol zit met historische of wetenschappelijke wetenswaardigheden.
Forum Wissen
Forum Wissen is een innovatief museum en kenniscentrum gevestigd in het voormalige natuurhistorische museum van de Georg-August-Universität. Hier krijgen we een unieke kijk op de geschiedenis van wetenschap en kennis. We vergapen ons aan de diverse collectie van wetenschappelijke instrumenten, specimens en artefacten uit verschillende disciplines. Verder komen we dankzij de interactieve tentoonstellingen meer te weten over hoe kennis wordt gecreëerd, gedeeld en bewaard. Absoluut een bezoek waard!
Wiechert earthquake station
Het Wiechert earthquake station, of Wiechertsche Erdbebenwarte, in Göttingen is een uniek seismologisch observatorium opgericht in 1902 door Emil Wiechert. Hij was de eerste professor in de geofysica ter wereld. Het station huisvest ’s werelds oudste nog functionerende seismograaf en speelt een cruciale rol in de geschiedenis van de seismologie.
Voor een bezoek aan dit seismologisch centrum nemen we de bus. Het laatste stukje vanaf de bushalte brengen we lopend af door een fraaie, bosrijke omgeving. Bij de deur van het wat verouderde pand worden we opgewacht door onze gids dr. Werner Curdt. Werner laat ons vervolgens kennismaken met historische en moderne seismografen, waaronder de indrukwekkende 17 ton zware pendulum seismograaf. Het station is niet alleen een erg interessant museum, het is nog steeds in gebruik voor wetenschappelijk onderzoek! Zo krijgen we de metingen te zien van enkele aardbevingen eerder dit jaar in Taiwan en Italië. Het verbaast ons dat dit centrum zelfs de bevingen aan de andere kant van de wereld registreert.
Aan het einde van onze tour heeft Werner nog een bijzondere attractie voor ons in petto. Hij gaat ons tijdens een korte wandeling door het bos voor naar een grote stellage. In de top hangt de zogenaamde Mintrop-bal. Het betreft een vier ton zware metalen bol die kunstmatige aardbevingen kan genereren voor onderzoeksdoeleinden. Nog geen minuut later zijn we daar getuige van. Hij laat namelijk de bal met zo’n klap op de grond vallen dat onze gehele groep de trilling van de grond ervaart. Zie ook het filmpje wat we hiervan gemaakt hebben.
Bezienswaardigheden in de omgeving van Göttingen
We kunnen ons prima drie tot vier dagen uitstekend vermaken in Göttingen. Maar ook verder in de omgeving valt er bijzonder veel te zien en te beleven. Zo komt de outdoorliefhebber ruimschoots aan zijn trekken in de omliggende natuurgebieden. In het Harz-gebergte, bijvoorbeeld, wacht de wandelaar een overvloed aan prachtige wandelingen. En voor fietsers zijn er diverse fraaie fietstochten te maken. Meer geïnteresseerd in cultuur en historie? Wij bezochten in de directe omgeving nog twee kleine plaatsen die beslist de moeite waard zijn:
Ebergötzen
Een van de plaatsen die we in de omgeving bezochten is Ebergötzen, een kleine gemeente ongeveer 15 kilometer ten oosten van Göttingen. Het dorp is vooral bekend als de plek waar de beroemde kinderboekenschrijver en illustrator Wilhelm Busch een deel van zijn jeugd doorbracht. Hier raakte hij bevriend met Erich Bachmann, de zoon van de lokale molenaar. Hun avonturen inspireerden later zijn bekende verhaal “Max und Moritz“. Wij bezochten hier het Wilhelm-Busch-Mühle museum om meer te weten te komen over het leven en werk van de schrijver en de lokale geschiedenis.
Ook deden we in het kleine plaatsje het Europees Broodmuseum aan. Het is een unieke attractie gewijd aan de geschiedenis en cultuur van brood. Het museum is opgericht in 1971 en herbergt een uitgebreide collectie die de ontwikkeling van brood en bakkerij door de eeuwen heen illustreert. Leuk om te bezoeken als je wat langer de tijd hebt in Nedersaksen.
Duderstadt
Naast Ebergötzen verkenden we het sprookjesachtige Duderstadt. Hier bewonderden we het uiterst pittoreske centrum en lieten we ons inspireren in het natuurbelevingscentrum van de Heinz Sielmann Stiftung. Daarnaast brachten we een indrukwekkend bezoek aan het Grenzlandmuseum waar we terug in de tijd van de Koude Oorlog gaan. Over onze meer dan boeiende dagtrip naar Duderstadt publiceren we spoedig een aparte blog.
Antwoorden op veelgestelde vragen over een bezoek aan Göttingen
De Hanzestad Göttingen ligt in de Duitse deelstaat Nedersaksen. Het bevindt zich ongeveer 120 kilometer ten zuiden van Hannover, de hoofdstad van Nedersaksen, en ongeveer 300 kilometer ten zuidwesten van Berlijn. De stad ligt aan de rivier de Leine, in een vallei tussen de bergen van de Harz in het oosten en het Weserbergland in het westen.
Göttingen bereik je het meest comfortabel met de trein. De meeste verbindingen zijn via Hannover of Frankfurt. De reis duurt ongeveer 5 tot 6 uur, afhankelijk van de verbinding. Ook wij reisden vanuit Utrecht met de trein naar de Hanzestad. Door de vele werkzaamheden aan het Duitse spoor deden we er uiteindelijk 6,5 uur over.
Een andere prima optie is met de auto. De afstand vanaf Utrecht naar Göttingen is ongeveer 400 kilometer. Reken op een reisduur van rond de 4 uur zonder stops.
Andere vervoersopties zijn de Flixbus (je bent dan ruim 12 uur onderweg) en het vliegtuig. Er zijn geen directe vluchten naar Göttingen, maar je kunt wel vliegen naar nabijgelegen luchthavens zoals Hannover of Frankfurt. Van daaruit reis je vervolgens door met de trein of met een huurauto. Naar verwachting levert vliegen geen tijdswinst op.
Göttingen is een belangrijke universiteitsstad. De Hanzestad is bekend om de Georg-August-Universität, een van de oudste en meest prestigieuze universiteiten van Duitsland. Meer dan 40 Nobelprijswinnaars hebben er gestudeerd of gewerkt. Göttingen staat ook bekend om de 'Göttinger Sieben', zeven professoren die in de 19e eeuw protesteerden tegen de opheffing van de liberale grondwet.
De beste tijd voor een stedentrip naar Göttingen is doorgaans van mei tot en met oktober. In deze maanden is het weer meestal aangenaam. De lange zomerdagen bieden extra tijd om de historische bezienswaardigheden te bewonderen en te genieten van de gezelligheid in de binnenstad. Bovendien vallen in deze periode veel culturele evenementen, waaronder het jaarlijkse Internationale Händel Festival in juni.
Bij een stedentrip naar Göttingen zijn er enkele onmisbare hoogtepunten. Begin met een bezoek aan het oude stadhuis op de Marktplatz, een prachtig voorbeeld van Noord-Duitse gotische architectuur. Wandel vervolgens door de historische binnenstad en bewonder de vele vakwerkhuizen. De Georg-August-Universität, een van de oudste universiteiten van Duitsland, is een must-see met haar indrukwekkende gebouwen en rijke geschiedenis. Mis zeker niet het iconische Gänseliesel-fontein, het symbool van de stad waar pas gepromoveerde studenten traditiegetrouw een kus op geven. De St. Johannis Kirche, een gotische kerk uit de 14e eeuw, biedt een prachtig uitzicht over de stad vanaf haar toren. Voor cultuurliefhebbers is het Städtisches Museum een aanrader, met collecties die de geschiedenis van Göttingen belichten. Sluit je bezoek af met een wandeling in de Alter Botanischer Garten, een van de oudste botanische tuinen in Duitsland.
Göttingen biedt een verscheidenheid aan uitstekende restaurants. Waar we zelf heerlijk hebben gegeten is ondermeer bij:
- Bullerjahn: een modern restaurant in een historisch gebouw, dat regionale en seizoensgebonden specialiteiten serveert. Ze staan ook bekend om hun creatieve biercocktails.
- Kartoffelhaus: een internationaal georiënteerd restaurant dat goed beoordeeld wordt door gasten. Het biedt een gevarieerd menu en heeft een gezellige sfeer.
- Zum Szültenbürger: een authentiek Duits restaurant in een vakwerkhuis, gespecialiseerd in traditionele gerechten zoals schnitzel. De porties zijn royaal en de sfeer is bijzonder gezellig!
Andere restaurants in Göttingen met goede recensies:
- Gutenbergterrassen: een sfeervol restaurant met een prachtig terras, gespecialiseerd in seizoensgebonden gerechten met lokale ingrediënten. Het uitzicht over de stad is adembenemend en de ambiance is ontspannen en elegant.
- Le Feu Göttingen: een levendig restaurant gespecialiseerd in flammkuchen, een dunne knapperige pizza uit de Elzas. De variëteit aan toppings is indrukwekkend en de sfeer is gezellig en informeel.
- Vietal Village: een kleurrijk Vietnamees restaurant dat verse en authentieke gerechten serveert. De smaken zijn intens, de porties zijn gul en de sfeer is warm en uitnodigend.
- Four Seasons: een veelzijdig restaurant dat internationale gerechten aanbiedt, met een menu dat elk seizoen verandert. De presentatie is creatief, de smaken zijn verfijnd en de ambiance is stijlvol en comfortabel.
Voor de beste ervaring is het aan te raden om vooraf te reserveren, vooral in het weekend of tijdens drukke periodes. Veel van deze restaurants bieden ook seizoensgebonden menu's, dus vraag zeker naar de dagspecials of aanbevelingen van de chef.
In Hanzestad Göttingen zijn er diverse, uitstekende accommodatiemogelijkheden. Hier zijn enkele van de beste opties:
- Eden-Hotel: Dit moderne hotel, gelegen nabij het stadscentrum, biedt 64 stijlvol ingerichte kamers. De accommodatie combineert comfort met eigentijds design. Het hotel beschikt over een trendy bar waar gasten kunnen genieten van creatieve cocktails en lichte maaltijden.
- Hotel FREIgeist Göttingen Innenstadt: Dit 4-sterrenhotel heeft 118 kamers en biedt een coole, maar gezellige sfeer. Het interieur combineert moderne elementen met funky kunstwerken. Het hotel heeft een Peruaans-Japans fusionrestaurant en een bar die kruidencocktails serveert. Er is ook een fitnessruimte en sauna aanwezig.
- Hotel Gebhards: Dit klassieke hotel in het hart van de historische universiteitsstad heeft 50 kamers. De kamers zijn eenvoudig maar comfortabel ingericht. Het hotel heeft een aanbevolen restaurant dat lokale specialiteiten serveert.
Wij zelf verbleven in Hotel Central, een charmant familiehotel in het hart van Göttingen. De kamers zijn ruim en van alle gemakken voorzien. Vraag bij je boeking om een kamer aan de achterzijde want aan de straatzijde heb je mogelijk geluidsoverlast van uitgaande studenten. Het hotel biedt overigens een uitgebreid ontbijtbuffet en heeft een gezellige lounge waar je prima kunt relaxen.
Overige accommodatie in Göttingen.
We bezochten Göttingen en de omgeving op uitnodiging van het Duits Verkeersbureau. De blog hebben we onafhankelijk en objectief geschreven op basis van eigen indrukken.