De regio Värmland heeft ons hart gestolen tijdens onze roadtrip door Zweden. De natuur is hier prachtig, met veel meren en oeroude bossen. Het heuvelachtige landschap trekt dan ook veel toeristen. Vooral om buitenactiviteiten te ondernemen, zoals kajakken of wandelen. We hebben enkele prachtige wandelingen gemaakt in Värmland, zoals de wandeling bij de Brattfallet waterval. Door zijn breedte is deze waterval spectaculair. Maar ook het landschap rondom de waterval kon ons bekoren. Fraaie uitzichten, mooie bossen en serieuze klimmetjes, allemaal ingrediënten van deze route. Echt een wandeling die je gemaakt moet hebben als je in Värmland op vakantie bent!
Värmland, het Zweedse merengebied
De regio Värmland ligt in het midden van Zweden. Het is een landelijke en dunbevolkte provincie met veel bosbouw. Commerciële houtproductie is een belangrijke bron van bestaan. Naast die uitgestrekte bossen vind je in Värmland overal meren. Bij ieder uitzichtpunt kijk je wel uit op een meer. Dat is ook niet zo verwonderlijk, want In deze regio liggen er zelfs meer dan 11.000. Vandaar dat kajaktochten over verschillende meren zo populair zijn in Värmland.
De bossen en meren hebben een grote aantrekkingskracht op toeristen. Nederlanders komen er graag, sommigen raken zo verliefd op de streek dat ze er een huis kopen. Toch komen de meeste vakantiegangers uit Zweden zelf, Noorwegen, Denemarken of Duitsland. De uitgestrektheid van het landschap zorgt er gelukkig voor dat je niet veel anderen tegenkomt. Värmland is ongeveer half zo groot als Nederland en er wonen ruim 300.000 mensen. Zo is er genoeg ruimte voor outdoorliefhebbers in Värmland. Wij kwamen bij deze wandeling bij de Brattfallet waterval niemand tegen. Behalve bij de waterval zelf, maar ook daar was het ongelofelijk rustig op een mooie zondag begin september.
Onze wandeling bij de Brattfallet waterval
Op een zonnige zondag begin september willen we de wandeling bij de Brattfallet waterval lopen. Door het mooie weer en het weekend verwachten we dat we niet de enigen zullen zijn. Daarom rijden we op tijd weg vanaf onze stuga (houten rode cottage) op de prachtig gelegen kleine camping Värmlands Garden. In ongeveer drie kwartier bereiken we de parkeerplaats bij de waterval. Daar valt de enorme rust op, er staan maar een paar auto’s.
We besluiten om niet eerst de waterval te bekijken, dat doen we aan het eind van de wandeling. Wel lopen we direct naar de prachtige stenen brug over de rivier de Halgan. De brug is zo’n 100 jaar geleden aangelegd. Zo’n 700 arbeiders hebben als werkverschaffingsproject in crisistijd wegen en bruggen gebouwd in dit deel van Värmland. Daarvoor waren er nog geen wegen in deze streek, al het transport ging over het water. Vanaf de brug zien we het water in volle vaart stromen. De waterval ligt een stuk verderop, nog uit ons zicht vanaf deze plek. Dat toetje bewaren we voor het einde van de wandeling.
We passeren een gedenksteen ter nagedachtenis aan al die werkers die de wegen in dit gebied hebben gebouwd. Nadat we de weg zijn overgestoken, begint onze wandeling bij de Brattfallet waterval dan echt. Dit is de Halgåleden, lezen we op de wegwijzer. De route is gemarkeerd met een oranje stip. Dat maakt het makkelijk om de juiste route te volgen. De gps-track hebben we helemaal niet nodig. De handige wandelgids Wandelen in Värmland gebruiken we vooral voor wat meer achtergrondinformatie. Via plankieren dalen we een stuk af. Even later nemen we een steile trap omhoog. Dat zullen we deze wandeling nog wel vaker meemaken, lezen we in de gids.
Langs de Vangån rivier
Het pad loopt nu langs de Vangån, een kleine snelstromende rivier. Soms moeten we moeite doen om droge voeten te houden, maar het lukt. Het kan weleens voorkomen dat het water zo hoog staat dat het pad niet begaanbaar is. De bordjes voor de omleiding zien we hangen. Later komen we nog een punt uit waar die mogelijkheid bestaat. Gelukkig kunnen we ook op dat punt de oorspronkelijke route vervolgen.
Tijdens onze wandeling bij de Brattfallet wandeling komen we van alles te weten over deze omgeving. Dankzij diverse informatieborden op de route lezen we over het ontstaan van dit gebied na de ijstijd. Gelukkig is de tekst niet alleen in het Zweeds, hoewel we een aantal woorden wel begrijpen. Toch leest de informatie in het Engels en Duits net wat prettiger. Bij een grote kale plek in het bos is miljoenen jaren geleden een ijsblok van een gletsjer gestort. Die ijsmassa zorgde destijds voor een enorme krater. De krater is in de loop der tijd weer gevuld, alleen de open plek in het bos herinnert nog aan deze gebeurtenis. Verder op de route lezen we ook nog op de informatieborden over oude zandduinen, valleien in V-vorm, kolenbewaarplaatsen en de vallei van de Vangån rivier. Al die teksten geven ons veel leerzame achtergrondinformatie.
Uitzichtpunt Klarälven
De route laat duidelijk zien welke krachten van de natuur het landschap hebben gevormd vanaf de ijstijd tot nu. De natuur in het gebied is rijk aan variatie: zo zijn er oude dennen bij de Brattfallet-kloof, vruchtbaar gemengd bos bij het glooiende steenpuinnetwerk. Maar ook weelderige bladvegetatie in ravijnen, natuurlijk bos langs de rivier Vångan en schaarse dennenheide bij zandduinvelden. De rivieren in dit waterrijke gebied zijn een eldorado voor de forel en twee bijzondere zalmsoorten.
We passeren een bord met daarop in het Zweeds “Utsikt Klarälven”. Dat moet een uitzichtpunt zijn. Na zo’n 70 meter bereiken we de plek. Het is er wonderschoon. Beneden in het dal meandert de rivier Klarälven door een bosrijke omgeving. Een geweldige plek voor een pauze, besluiten we. Bij de schuilhut kunnen we lekker zitten, genieten van het panorama en een mok dampende koffie.
Het water van de rivier is kraakhelder, ontdekken we later als we dichterbij zijn. Daar dankt de rivier ook zijn naam aan, want Klarälven betekent in het Zweeds “heldere rivier”. Met een lengte van 460 kilometer is het ook de langste rivier van Scandinavië. Vanuit Zweden stroomt het water naar Noorwegen. Van oudsher was het een belangrijke transportroute. Gekapte bomen werden via de rivier naar grote steden vervoerd.
Wolven- en elandenval
Op een van de informatieborden lezen we dat er zich zo’n 200 meter van de route nog een wolven- en elandenval bevindt. Dat willen we zien. Op de plek zelf kunnen we er niet heel veel meer van terugvinden. We moeten onze fantasie laten prikkelen door de beschrijving op het bordje. Al vanaf het stenen tijdperk waren deze vallen in gebruik om wolven en elanden te vangen. In 1864 werd deze vorm van stroperij verboden.
De wolvenvallen waren vaak geplaatst in de buurt van nederzettingen, om te voorkomen dat wolven die zouden aanvallen. De val bestond uit een grote kuil die met stenen was bekleed. De kuil kon wel drie meter diep zijn en een diameter van vier meter hebben. Door de stenen bekleding kon een gevangen wolf zich niet meer omhoog werken uit de kuil. De vallen voor de elanden lagen vaak in het bos. Om de eland niet te laten ontsnappen, stonden er speciale houten kisten onderin de val. Als de eland daarin kwam met zijn poten, was het onmogelijk om te ontsnappen.
We vragen ons af wat er zou gebeuren als Nederlandse schapenhouders dergelijke wolvenvallen in Nederland zouden gaan gebruiken. Zou de wereld te klein zijn of zouden de boeren gewaardeerd worden om hun inventieve manier om de schapen te beschermen?
IJzerfabriek
Dit gebied was niet alleen belangrijk voor de houtproductie en het houttransport over de rivier. Er was ook een smeedijzerfabriek, Halgå Bruk. De fabriek ontstond in 1833. Het basismateriaal kwam over de rivier naar de fabriek, soms ook per paard door de bossen. Het bewerkte ijzer verliet de fabriek per roeiboot. In Edebäck werd het overgeladen op grotere schepen, voor verder transport naar Karlstad en Göteborg. In 1884 sloot de fabriek op deze plek. In de plaats Hagfors, 30 kilometer zuidelijker, werden de activiteiten toen voortgezet. Wij onderscheiden in de verte het kantoorgebouw van de fabriek en het huis van de bedrijfsleider. De smederijen en kolenopslagplaatsen aan de andere kant van de rivier kunnen we niet zien.
Kers op de taart: de Brattfallet waterval
Daarna is het nog maar een klein stukje lopen naar het einde van de wandeling bij de Brattfallet waterval. De laatste paar honderd meter gaan over hetzelfde pad als we bij het begin liepen. Toch is het altijd bijzonder om dan toch weer andere dingen te zien die eerst niet opvielen. Op de parkeerplaats is het wat drukker dan vanmorgen. Maar het is zeker niet overvol, iets waar we bang voor waren. Wellicht dat het in het vakantieseizoen van de Zweden wel drukker is bij deze bezienswaardigheid.
We lopen een kleine lus door het bos, op zoek naar de waterval. Die bereiken we al vrij vlot. De Brattfallet waterval is totaal anders dan bijvoorbeeld de Njupeskär waterval in Fulufjället National Park. Daar stort het water zich van grote hoogte in een vrije val naar beneden. Nu zien we een waterval die slechts 10 meter hoog is. Toch is het uitzicht spectaculair. Hij mag dan niet hoog zijn, breed is de Brattfallet zeker wel. Het water stort zich met een donderend geraas naar beneden. Daarna vervolgt het water zijn weg door een smalle kloof. Een mooie afsluiting van een korte, maar interessante wandeling in Värmland!
Veelgestelde vragen over de wandeling bij de Brattfallet waterval
Deze wandeling is bijna 7 kilometer lang. De route kent grote niveauverschillen, waarbij sommige met steile trappen worden overbrugd. De ondergrond kan op sommige plaatsen drassig zijn, zeker bij hoogwater. Omleidingsborden wijzen je de weg als sommige stukken onbegaanbaar zijn.
De route begint bij de Brattfallet waterval. Die ligt ongeveer 12 km ten noorden van de plaats Ekshärad, langs de weg aan de oostkant van de rivier Klarälven. Bij de Brattfallet waterval is een parkeerplaats. De wandelroute begint aan de overkant van de weg.
In de wandelgids Wandelen in Värmland vind je een uitgebreide routebeschrijving van deze route. Als je de gids koopt, ontvang je ook de gps-track van de wandeling. Daarnaast bevat deze handzame gids nog 20 andere wandelingen in deze regio. Daarmee is het een inspiratiebron voor wandelaars die eropuit willen trekken in Värmland.
De route is ook gemarkeerd. Je volgt de bordjes Halgåleden, met de oranje stip.
Nee, bij deze wandeling kom je nergens iets tegen om te eten of te drinken. Neem daarom zelf wat mee. Er zijn enkele schuilhutten onderweg waar je heerlijk kunt picknicken.
Voor ons was het ideale verblijf een stuga op camping Värmlands Garden bij Hagfors. Een kleine camping met slechts enkele stuga’s, schilderachtig gelegen tussen twee meren. Je kunt er zelfs in een glamping tent overnachten op een onbewoond eiland! Ook de houtgestookte sauna op het meer is een belevenis. De camping verhuurt kano’s voor (meerdaagse) kanotochten over de vele meren in de buurt. Vanaf de camping is het ongeveer drie kwartier rijden naar het startpunt van de wandeling bij de Brattfallet waterval.
Alle onderkomens in Värmland .
