Vergeet even de witte stranden en duik in het échte Curaçao met een tour langs oude plantagehuizen. Dit is dé tip die we iedere bezoeker aan het eiland willen meegeven. Wij gingen je voor en ontdekten het échte Curaçao met gids Bigala. Zij leidde ons langs fraaie plantagehuizen die verhalen vertellen van een rijk verleden. We reden door adembenemende landschappen waar de geschiedenis voelbaar aanwezig is. Deze tour raakte ons dieper dan het turquoise water ooit had gekund. We proefden een authentieke sfeer die de meeste strandtoeristen nooit zullen ervaren. De historische landhuizen onthulden geheimen die ons nog lang zullen bijblijven. Onze reis door Curaçao’s geschiedenis en schoonheid werd een onverwacht hoogtepunt van onze vakantie!
Onze tour langs vier indrukwekkende landhuizen
De ochtendzon schijnt fel als we onze gids Bigala ontmoeten voor ons appartement in Pietermaai. Ze begroet ons met een warme glimlach die direct vertrouwen wekt. Bigala is een charmante dame van onze leeftijd met een aanstekelijk enthousiasme. Ze is geboren op Curaçao en kent het eiland als haar broekzak. Haar ogen twinkelen als ze begint te vertellen over onze plannen. We stappen in de auto, klaar voor een dag vol ontdekkingen. “Vandaag laat ik jullie vier bijzondere landhuizen zien”, zegt ze.
De geschiedenis van Curaçaose landhuizen
Tijdens de rit deelt Bigala haar kennis over de landhuizen met passie. “Curaçao telde ooit ongeveer 160 landhuizen verspreid over het hele eiland”, vertelt ze. Deze monumentale gebouwen ontstonden tussen de 17e en 19e eeuw als centra van plantages. De architectuur vermengt Nederlandse en Caribische stijlen op een unieke manier. Bigala wijst naar kenmerkende elementen die we straks gaan zien bij de landhuizen.
“De meeste landhuizen staan strategisch op heuvels”, legt ze uit. Zo konden eigenaren hun plantage gemakkelijk overzien en profiteren van de verkoelende wind. We rijden door het golvende landschap met blauwe luchten en imposante rotsformaties. Na de slavernij-afschaffing in 1863 kwamen veel plantages in financiële problemen. “Nu zijn er nog ongeveer 80 landhuizen in verschillende staten van behoud”, zegt Bigala. “Sommige zijn vervallen tot ruïnes, andere zijn prachtig gerestaureerd voor nieuwe doeleinden.”
Landhuis Blauw: waar geschiedenis en moderne luxe samenkomen
We draaien de oprijlaan van Blue Bay Golf & Beach Resort op. Landhuis Blauw verschijnt voor ons, okerkleurig met een karakteristiek rood dak. Het gebouw contrasteert fraai tegen de helderblauwe lucht, omringd door tropische tuinen. “Plantage Blauw werd rond 1700 gesticht door Anno Blauw”, vertelt Bigala enthousiast. Het terrein besloeg ooit 226 hectare voor de teelt van verschillende gewassen. Hier verbouwden ze rozen, citrusvruchten en waardevolle indigoplanten voor blauwe kleurstof.
We lopen rondom het landhuis terwijl Bigala wijst op de architectonische details. De symmetrie van het gebouw, de brede trappen en de grote ramen vallen op. “Elk landhuis heeft zijn eigen unieke kenmerken ondanks de gemeenschappelijke elementen”, legt ze uit. Landhuis Blauw heeft een relatief eenvoudige bouwstijl zonder overdadige versieringen.
“Dit landhuis gaf zijn naam aan de naastgelegen Blauwbaai”, vertelt Bigala. Het gebouw kende verschillende eigenaren en overleefde zelfs een plundering door Franse piraten. We genieten van koffie op het terras met uitzicht over de golfbaan. Later tijdens onze vakantie gaan we hier nog golfen. De baan ziet er zo mooi uit, dat we er nu al naar uitkijken.
Door het ruige Banda Abou
We vervolgen onze weg door het westelijke deel van het eiland, Banda Abou. Het landschap verandert zichtbaar terwijl we verder van de stad komen. Het wordt ruiger met meer cactussen en minder tekenen van bebouwing. De weg slingert langs heuvels en afgelegen baaien met kristalhelder turquoise water. “Banda Abou toont Curaçao zoals het vroeger was”, legt Bigala uit. Hier zien we het authentieke eiland zonder de drukte van het toerisme.
We stoppen even bij een traditioneel kunuku huisje, een eenvoudige landelijke woning. Deze karakteristieke bouwsels vertellen het verhaal van het authentieke plattelandsleven in Banda Abou. Vervolgens komen we door kleine dorpjes waar het leven een rustiger tempo lijkt te hebben. Kleurrijke huisjes staan verspreid over het landschap tussen steenachtige tuinen en windscheve bomen.
Landhuis Dokterstuin: een culinaire en culturele parel
Even later bereiken we Landhuis Dokterstuin met zijn okerkleurige gevel en groene luiken. Het tweelaagse gebouw straalt grandeur uit met zijn rode dakpannen en strakke lijnen. “Dit landhuis heeft een rijke geschiedenis vanaf eind 17e eeuw”, vertelt Bigala. Het heette oorspronkelijk Klein Ascencion en stond op een voormalig indianendorp genaamd Ascencion. Bigala wijst naar een ander landhuis schuin aan de overkant van de weg. “Dat is Landhuis Ascencion, ze vormden vroeger één groot geheel”, legt ze uit.
We stappen binnen en bewonderen de authentieke Curaçaose meubelen in de centrale hal. De dikke muren hielden het interieur koel, zelfs tijdens de heetste zomerdagen. Achter het gebouw ontdekken we een prachtig overdekte tuin vol tropische planten. “In de 19e eeuw werd dit het onderkomen voor gouvernementsartsen”, vertelt Bigala. Dat verklaart de huidige naam: tuin van de dokter. De tuin is nu een sfeervol restaurant genaamd Komedor Krioyo met tafels onder schaduwrijke bomen. “Hier serveren ze een van de beste authentieke Creoolse gerechten van het eiland”, belooft Bigala. Op de menukaart staan specialiteiten als kabritu stoba en funchi met karko. Alles wordt bereid volgens recepten die generaties lang zijn doorgegeven.
We nemen nog een moment om het landhuis goed te bekijken. De tuitgevel en zijvleugels met zadeldaken zijn kenmerkend voor de architectuur. “Het gebouw werd in 1996 volledig gerestaureerd met behoud van originele elementen”, vertelt Bigala.
Landhuis Knip: waar de vrijheidsstrijd begon
Na ons bezoek aan Landhuis Dokterstuin vervolgen we onze tour met gids Bigala door Banda Abou. De weg slingert langs heuvelachtig landschap met adembenemende uitzichten over de Caribische Zee. Cactussen staan als wachters langs de droge, rode aarde terwijl we doorrijden. Bigala vertelt enthousiast over onze volgende bestemming, een landhuis met grote historische betekenis. We komen aan bij Landhuis Knip, ook wel Kenepa genoemd in het Papiaments.
Het okerkleurige landhuis ligt majestueus op een heuvel met uitzicht over de omliggende vlaktes. Dit is niet zomaar een mooi gebouw, legt Bigala uit met passie. Hier begon in 1795 de grote slavenopstand onder leiding van Tula. We stappen uit en worden verwelkomd door Jeanne Henriquez, de museum-curator met indrukwekkende kennis.
“Welkom bij Museo Tula“, zegt Jeanne met een warme stem. Ze leidt ons naar de ingang van het landhuis dat ooit toebehoorde aan eigenaar Van Uytrecht. De architectuur toont de typische kenmerken van 18e-eeuwse Curaçaose landhuizen met rode dakpannen. We lopen onder de imposante bogen door naar een centrale hal met hoge plafonds. Het contrast tussen de grandeur van het landhuis en het verhaal is schrijnend.
Indrukwekkend museum
Jeanne is een gerespecteerde historica die haar leven heeft gewijd aan Afro-Curaçaose geschiedenis. Ze neemt ons mee door verschillende ruimtes vol fascinerende tentoonstellingen over het slavernijverleden. “Hier vertellen we het verhaal vanuit Afro-Curaçaose perspectief”, legt ze uit. De muren zijn bedekt met foto’s, documenten en kunstwerken die het verhaal vertellen.
In de eerste ruimte staan vitrines met originele werktuigen die slaven moesten gebruiken. Kettingen, boeien en strafwerktuigen tonen de wrede realiteit van het plantageleven. We zien allemaal hoe verschrikkelijk dit systeem was en luisteren stil naar Jeanne. Bij elk voorwerp geeft ze uitleg die ons diep raakt door haar persoonlijke benadering.
“Op 17 augustus 1795 kondigde Tula hier aan dat de slaven het werk zouden neerleggen”, vertelt Jeanne. Tula had gehoord over de Franse Revolutie en de afschaffing van slavernij in Haïti. Hij inspireerde andere slaven om in opstand te komen voor hun vrijheid. Jeanne wijst naar een kaart die de route van de opstand toont. We volgen hoe de rebellie zich verspreidde over het eiland. Elk jaar wordt op de 17e augustus stil gestaan bij de dag dat Tula in opstand kwam en met vele andere slaven naar Willemstad trok. Veel mensen lopen die dag ook de route, de zogenaamde Ruta Tula. De publieke omroep NTR maakte over de slavenopstand van Tula een bijzonder interessante documentaire.
De nalatenschap van Tula
Een aparte zaal is gewijd aan Tula zelf. “Hij was een buitengewoon moedig man”, vertelt Jeanne met passie. Rondom de zaal hangen citaten van Tula die zijn visie op vrijheid tonen. Zijn beroemde woorden “Nos tur a nace igual” (We zijn allen gelijk geboren) staan centraal.
“De opstand duurde bijna twee maanden voordat hij werd neergeslagen”, vertelt Jeanne. Tula werd gevangengenomen en op gruwelijke wijze geëxecuteerd als afschrikwekkend voorbeeld. Maar zijn strijd was niet voor niets geweest, legt ze uit. De opstand zette veranderingen in gang die bijdroegen aan de afschaffing.
Het museum toont ook het belang van vrouwen in de strijd tegen onderdrukking. “Vrouwen speelden een cruciale rol in het verzet”, benadrukt Jeanne met trots. Ze vertelt verhalen over moedige vrouwen die vaak vergeten zijn in de geschiedenisboeken. Hun bijdragen aan de strijd voor vrijheid worden hier eindelijk erkend.
Na de rondleiding nemen we afscheid van Jeanne met een diep gevoel van respect. Haar bevlogenheid heeft ons allemaal geraakt en nieuwe inzichten gegeven in deze geschiedenis. Bigala voegt toe dat Jeanne de prestigieuze onderscheiding Kruis van Verdienste heeft ontvangen voor haar werk om de Afro-Curaçaose geschiedenis te documenteren.
Naar Landhuis Klein Santa Martha
We stappen weer in de auto, stil van de indrukwekkende ervaring bij Landhuis Knip. Kort daarna zien we Landhuis Klein Santa Martha op een kleine heuvel liggen, onze laatste stop.
Het okergele landhuis met zijn karakteristieke rode dakpannen dateert uit ongeveer 1750. Bigala vertelt dat de plantage al voor 1700 werd gesticht. Het besloeg toen 480 hectare waar landbouw en veeteelt werden bedreven. Op Klein Santa Martha verbouwden ze suikerriet en dividivi. Ze produceerden er verder wol en zuivelproducten.
“Dit was een van de grootste zoutproducenten van Curaçao”, vertelt Bigala terwijl we uitstappen. Samen met Landhuis Santa Martha en San Nicolas produceerde het jaarlijks duizenden vaten zout. Het zout werd gewonnen uit de nabijgelegen zoutpannen van de Santa Marthabaai.
“Ook dit landhuis heeft een geschiedenis met de slavenopstand van 1795″, vertelt Bigala. De huisonderwijzer bleef als enige blanke achter tijdens de opstand en werd gedood. Later, in 1804, werd de plantage door de Engelsen geplunderd tijdens hun bezetting.
Fraaie architectuur en een schitterend uitzicht
We bewonderen de architectuur van het landhuis met zijn zadeldak en zes dakkapellen. De geveltoppen zijn van het tuittype met ronde ventilatiegaten versierd met sterren. Anders dan bij vele andere landhuizen staat de keuken los van het hoofdgebouw.
Het uitzicht vanaf het terras over de Santa Marthabaai is werkelijk adembenemend. Bigala vertelt dat het landhuis jarenlang leeg stond en in verval raakte. Pas in 2012 begon de Stichting Monumentenzorg met een volledige renovatie van het gebouw.
Een heerlijke lunch ter afsluiting van een indrukwekkende tour
We nemen plaats binnen in het landhuis waar het heerlijk koel is. Het historische gebouw is smaakvol ingericht tot Boutique Hotel Blenchi met behoud van authentieke elementen. We bestuderen de menukaart vol Curaçaose specialiteiten en internationale gerechten met lokale ingrediënten. De verscheidenheid aan keuzes weerspiegelt de diverse culinaire tradities van het eiland.
De een kiest voor gestoofd vlees, de ander voor gestoofde kip met rijst. Beide gerechten zijn bereid met aromatische kruiden die de smaakpapillen doen ontwaken. Het eten is authentiek en doet recht aan de Curaçaose keuken zonder moderne aanpassingen. De smaken zijn rijk en complex, een weerspiegeling van het culturele erfgoed. We genieten van de koelte binnen terwijl buiten de middagzon fel schijnt.
Bigala vertelt dat het landhuis tegenwoordig een populaire locatie is voor bruiloften en feesten. De combinatie van historische architectuur en moderne faciliteiten maakt het bijzonder aantrekkelijk voor gasten. Ook is het een geliefde plek om te overnachten voor wie het authentieke Curaçao wil ervaren.
Terug naar de stad met nieuwe inzichten
Op de terugweg naar Willemstad denken we na over alles wat we vandaag hebben geleerd. De landhuizen vertellen een complex verhaal over het koloniale verleden van Curaçao. Ze getuigen van plantage-economie, slavernij en de rijke culturele vermenging op het eiland. Bigala’s passie heeft ons inzichten gegeven die geen reisgids kan evenaren.
“Wat vonden jullie het meest indrukwekkend van vandaag?” vraagt ze geïnteresseerd. We zijn onder de indruk van de combinatie van historische feiten en persoonlijke verhalen. “De meeste bezoekers komen alleen voor de stranden en het heldere water”, merkt Bigala op. Die zijn inderdaad prachtig, maar de landhuizen tonen het echte hart van Curaçao. Ze laten zien wat het eiland heeft gevormd tot wat het nu is.
Bij ons appartement in Pietermaai nemen we afscheid met een warm gevoel. We hebben niet alleen bijzondere gebouwen gezien, maar ook een diepere band met het eiland gekregen. De tour met Bigala was informatief, zeer interessant en bovenal indrukwekkend. Een perfecte afwisseling van het strandleven dat Curaçao zo beroemd maakt onder toeristen.
Veelgestelde vragen over de oude landhuizen van Curaçao
Landhuizen op Curaçao, ook wel "lánthùis" in het Papiaments genoemd, waren de hoofdgebouwen van plantages op het eiland. Ze werden gebouwd tussen de 17e en 19e eeuw, meestal op heuvels zodat de eigenaar (de "shon") zijn plantage goed kon overzien. De architectuur is een unieke mix van Europese en Caribische bouwstijlen, geïnspireerd op Nederlandse boerderijen maar aangepast aan het lokale klimaat. Op Curaçao spreekt men niet van plantagehuizen maar van landhuizen.
Oorspronkelijk stonden er ongeveer 160 landhuizen verspreid over Curaçao, waarvan er volgens recente gegevens nog 78 intact zijn. Andere bronnen suggereren dat er aan het begin van de 19e eeuw zelfs ongeveer 400 plantages op het eiland waren. Een groot aantal landhuizen is inmiddels gerestaureerd en heeft nieuwe bestemmingen gekregen.
De landhuizen op Curaçao zijn uniek in de wereld vanwege hun specifieke architectuur die Nederlandse invloeden combineert met aanpassingen aan het Caribische klimaat. Ze werden gebouwd van koraal en baksteen, met zadeldaken van Nederlandse dakpannen. Hun ligging op heuvels zorgde voor natuurlijke koeling door de passaatwind. Bovendien vertegenwoordigen ze een belangrijk deel van het culturele erfgoed van het eiland. En ze vertellen het verhaal van de koloniale geschiedenis en de plantage-economie van Curaçao.
Diverse landhuizen op Curaçao zijn toegankelijk voor bezoekers. De meest populaire zijn:
- Landhuis Chobolobo (Blue Curaçao likeur distilleerderij)
- Landhuis Dokterstuin (restaurant Komedor Krioyo)
- Landhuis Ascension (beperkte openingstijden)
- Landhuis Jan Kok (kunstgalerie van Nena Sanchez)
- Landhuis Groot Santa Martha (sociale werkplaats)
- Landhuis Savonet (museum)
- Landhuis Bloemhof
- Landhuis Brievengat
- Landhuis Knip (Tula Museum)
- Landhuis Rooi Catootje (Mongui Maduro Museum)
Voor de meeste landhuizen is geen reservering nodig voor een regulier bezoek. Restaurants die in landhuizen gevestigd zijn, zoals bij Landhuis Dokterstuin, vereisen vaak wel een reservering, vooral tijdens het hoogseizoen. Voor groepsbezoeken is het altijd verstandig vooraf contact op te nemen.
Er zijn enkele manieren om een tour met een gids te boeken langs de historische landhuizen op Curaçao:
- Bigala, onze gids tijdens de tour langs de landhuizen, kun je boeken via toursbylocals.com. Wil je meer keuze? Neem dan contact op met het Curaçao Tourist Board voor aanbevelingen van gecertificeerde gidsen.
- Gone Caribe - Dit bedrijf heeft diverse landhuizen in hun programma en biedt maatwerk tours aan. Hoewel ze niet specifiek adverteren met "landhuis tours", kun je bij het boeken van een "Maak je eigen trip" aangeven dat je meerdere landhuizen wilt bezoeken.
De kosten variëren per landhuis:
- Toegang tot musea in landhuizen kost meestal tussen $5-15 per persoon
- Georganiseerde tours langs meerdere landhuizen kosten ongeveer €53-136, afhankelijk van de duur en het type vervoertripadvisor
- Sommige landhuizen, zoals Landhuis Jan Kok (kunstgalerie), hebben gratis toegang of vragen een kleine donatie
- Bij landhuizen met restaurants betaal je alleen voor je consumptie
Landhuizen waren het centrale punt van de plantages op Curaçao. Ze dienden als woning voor de plantage-eigenaar en zijn familie. Vanaf de landhuisheuvel kon de eigenaar zijn volledige plantage overzien. Op de plantages werd landbouw en veeteelt bedreven. Er werden gewassen verbouwd zoals suikerriet, pinda's, maïs, kokosnoten, koffie en verschillende soorten fruit. Ook waren er plantages gevestigd bij de verschillende zoutpannen waar zout werd gewonnen. Rondom het landhuis bevonden zich pakhuizen, werkplaatsen en de hutten voor de slaven die op de plantages werkten.
De landhuizen op Curaçao zijn onlosmakelijk verbonden met de geschiedenis van slavernij op het eiland. Het werk op de plantages werd gedaan door tot slaaf gemaakte Afrikanen. De eigenaren woonden in het landhuis, terwijl de slaven in eenvoudige hutten rondom het landhuis leefden. Bij sommige landhuizen, zoals Landhuis Knip, begonnen belangrijke gebeurtenissen in de slavernijgeschiedenis. Zo begon bij Landhuis Knip in 1795 een grote slavenopstand onder leiding van Tula. Na de afschaffing van de slavernij in 1863 kwamen veel plantages in de problemen. Dit leidde tot het verval van veel landhuizen.
De landhuizen hebben diverse architectonische kenmerken die bijzonder zijn:
- Strategische ligging op heuvels voor uitzicht en koeling door passaatwind
- U-vormige bouwstijl (zoals bij Landhuis Groot Santa Martha)
- Zadeldaken met Nederlandse dakpannen
- Constructie van koraal en baksteen
- Kleurrijke gevels in pasteltinten
- Grote veranda's of galerijen
- Verhoogde terrassen (zoals bij Landhuis Brievengat voor verdediging)
- Combinatie van Europese en Caribische bouwstijlen
De landhuizen liggen verspreid over het eiland en zijn het beste te bereiken met een huurauto. Het wegennetwerk op Curaçao is goed ontwikkeld, maar sommige landhuizen liggen afgelegen en zijn alleen via onverharde wegen te bereiken. Er zijn ook georganiseerde tours die je langs verschillende landhuizen leiden. Zoals de tour die wij met gids Bigala deden. Deze tours bieden transport vanaf je accommodatie en zijn een makkelijke manier om meerdere landhuizen te bezoeken zonder zelf te hoeven rijden.
Voor een eerste kennismaking met de landhuizen van Curaçao raden we aan te bezoeken:
- Landhuis Chobolobo - Voor de Blue Curaçao likeur en de geschiedenis daarvan
- Landhuis Knip (Kenepa) - Vanwege de historische betekenis en het Tula Museum
- Landhuis Jan Kok - Voor het uitzicht op de zoutpannen met flamingo's en de kunstgalerie
- Landhuis Dokterstuin - Om de lokale Creoolse keuken te proeven
- Landhuis Groot Santa Martha - Voor de unieke U-vormige architectuur en sociale betekenis
Ja, enkele landhuizen op Curaçao zijn omgebouwd tot accommodaties waar je kunt verblijven. Dit biedt een unieke en authentieke ervaring tijdens je vakantie. Landhuizen die accommodatie bieden zijn onder andere:
- Landhuis Daniel - Oorspronkelijk een herberg en nu een boetiekhotel
- Landhuis Jan Thiel - Gedeeltelijk omgebouwd tot vakantiewoningen
- Landhuis Klein Santa Martha - Restaurant en boetiekhotel
Prijzen variëren afhankelijk van het seizoen en het type accommodatie, maar verwacht prijzen vanaf €100-300 per nacht. Reserveren is essentieel, vooral in het hoogseizoen (december tot april).
Op uitnodiging van Curacao Tourist Board maakten wij deze tour langs vier oude landhuizen op Curaçao. De inhoud van deze blog hebben wij onafhankelijk en objectief samengesteld op basis van eigen indrukken.
