De Eerste Wereldoorlog
De Eerste Wereldoorlog was een oorlog waarbij miljoenen soldaten en burgers wereldwijd betrokken waren. Aan de ene kant stonden de “centralen”. Deze coalitie bestond uit Duitsland, Oostenrijk-Hongarije en het Ottomaanse Rijk. De andere kant werd gevormd door de “geallieerden”. Dit waren Frankrijk,Groot-Brittannië en Rusland. De oorlog verspreidde zich niet alleen in Europa, maar ook naar Afrika, Azië en het Midden-Oosten. Landen met kolonies riepen soldaten van over de hele wereld op om deel te nemen aan de strijd. In 1917 sloten de Verenigde Staten zich aan bij de geallieerden. Hierdoor kregen de geallieerden de overhand in de oorlog. Uiteindelijk gaven de “centralen” zich in november 1918 over.
Herdenkingsplekken van de Eerste Wereldoorlog
Zo’n verschrikkelijke oorlog laat onuitwisbare sporen na in het noorden van Frankrijk. Wij nemen je mee naar een aantal bijzondere plekken. We kiezen deze uit omdat ze op ons diepe indruk hebben gemaakt. Dit zijn indrukwekkende herdenkingsplekken van de Eerste Wereldoorlog:
War for Peace – Museum Romagne 14-18
We beginnen onze rondreis langs herdenkingsplekken van de Eerste Wereldoorlog in een klein museum. In het dorp Romagne sous Montfaucon bestiert de Nederlander Jean-Paul de Vries het War for Peace – Museum Romagne 14-18. In het kleine, maar indrukwekkende museum liggen duizenden spullen die de Nederlander zelf heeft gevonden in de buurt van het dorp. Tal van persoonlijke voorwerpen van soldaten liggen er opgesteld in de diverse ruimtes.
We hebben het geluk om Jean-Paul zelf aan te treffen. Hij vertelt honderduit over zijn museum. Als kind bracht hij hier de zomervakanties door met zijn ouders. Tijdens die vakanties stuitte hij regelmatig op sporen van de oorlog. Dat raakte hem zo, dat hij regelmatig terugging om verder te zoeken naar persoonlijke spullen van soldaten.
We hangen ademloos aan zijn lippen. Met het museum probeert hij, zoals hij zelf zegt “het leven van de mens onder de soldatenhelm te tonen”. Of het Duitsers of geallieerden zijn maakt voor hem niet uit. “Zij hebben er niet vrijwillig voor gekozen om hier te vechten, maar ze stierven er wel, ver weg van geliefden en familie”.
War for Peace
Jean-Paul voert zijn eigen “oorlog voor vrede”. Met het museum en zijn verhalen brengt hij een boodschap die landt. Niet alleen bij ons, maar ook bij de vele scholieren die zijn museum jaarlijks bezoeken. Ook ontvangt hij veel militairen of nabestaanden van soldaten. Hij vertelt zelfs dat hij bezig is met een theatertour in ons land.
 |
Bezoek na het museum ook de nabijgelegen Amerikaanse begraafplaats. Amerikaanse soldaten die hun leven lieten in de regio, hebben daar hun laatste rustplaats gekregen. |
Herdenkingsplekken van de Eerste Wereldoorlog in Verdun
In en rond Verdun vond de Slag om Verdun plaats. Deze begon in februari 1916 en duurde tot eind van dat jaar. Het werd een van de bloedigste veldslagen van de Eerste Wereldoorlog. Op een terrein van 10 bij 10 kilometer woedde een prestigestrijd tussen de Fransen en de Duitsers. Deze veldslag kostte het leven aan meer dan 700.000 soldaten. De Slag om Verdun staat nu symbool voor de zinloze slachting van mensenlevens.
In Verdun en de directe omgeving vind je tal van herdenkingsplekken van de Eerste Wereldoorlog. Zoals het Monument de la Victoire, de ondergrondse citadel, diverse verwoeste dorpen, het oorlogsmonument van Verdun en Fort Douaumont. Het meest indrukwekkend vonden wij het Ossuarium van Douaumont.
Ossuarium van Douaumont
In het Ossuarium van Douaumont bevinden zich de resten van 130.000 ongeïdentificeerde Franse en Duitse soldaten. Het is een groot gebouw van bijna 140 meter lang. In het midden staat een toren, die lijkt alsof een zwaard in de grond wordt gestoken. Binnen bekruipt je een beklemmend gevoel als je alle tombes ziet. Ze staan opgesteld in de 18 nissen van het gebouw. Daaronder liggen de beenderen van de niet geïdentificeerde soldaten. Vanaf de toren hebben we een uitzicht dat we niet snel zullen vergeten. We kijken uit op 16.000 witte kruisen. Het zijn de graven van soldaten uit de hele wereld. Later lopen we over het terrein met die graven. Nog eens te meer bedenken we hoe zinloos oorlog is en hoe zinloos de veldslag om Verdun is geweest.
Tip: Het Ossuarium en de begraafplaats zijn indrukwekkend. Neem ruim de tijd voor je bezoek om alles goed tot je te laten doordringen. Reken op minimaal anderhalf uur.
|
Het Ossuarium en de begraafplaats zijn indrukwekkend. Neem ruim de tijd voor je bezoek om alles goed tot je te laten doordringen. Reken op minimaal anderhalf uur. Ga je ook naar de top van toren, reken dan op zeker 2 uur. |
Voie Sacrée
Voor de Slag om Verdun hadden de Fransen veel verse troepen en materieel nodig. De bevoorrading verliep via de weg vanuit Bar-le-Duc. Deze veranderde na het invallen van de dooi in 1916 in een enorme modderpoel. Daarin liepen de legervoertuigen vast. De Franse generaal gaf daarom het bevel om alle vastgelopen voertuigen in de berm te duwen. Daarnaast moesten troepen 24 uur per dag steenslag op de weg gooien. Met de massieve banden van de vrachtwagens werd dit materiaal vastgereden in de modderige weg. Dat zorgde ervoor dat de weg weer begaanbaar werd.
Vanaf eind februari reden de vrachtwagens af en aan. Op het hoogtepunt van de Slag om Verdun kwam er iedere 14 seconden een auto voorbij. Daarmee konden de troepen weer worden bevoorraad en kwamen nieuwe soldaten aan. Sinds de oorlog heet de route vanaf Bar-le-Duc naar Verdun de Voie Sacrée, de heilige weg. Wij rijden de hele weg, stenen pilaren wijzen ons de weg. Nu is de weg rustig, we beelden ons in hoe dit in 1916 moet zijn geweest. In Souilly ligt Musée de la Voie Sacrée. Het is een ideale plek om meer te weten te komen over deze beroemde weg.
Memorial d’Armistice
Niet ver van de plaats Compiègne ligt dit indrukwekkend monument en museum Armistice. Het is op deze plek waar op 11 november 1918 het einde van de Eerste Wereldoorlog werd bezegeld. Duitsland gaf zich over en de geallieerden sloten met de Duitsers een wapenstilstandsverdrag in een treinwagon.
Het museum toont natuurlijk de treinwagon (overigens een replica). Maar daarnaast heeft het een interessante tentoonstelling over diverse facetten van de Grote Oorlog. De plek is een eerbetoon aan degenen die tijdens de oorlog hun leven hebben verloren. Dit museum is een van de meest indrukwekkende herinneringen aan de Eerste Wereldoorlog. Vooral omdat na ruim vier jaar een einde kwam aan het zinloze bloedvergieten.
Hitler betaalde overigens later de Fransen met gelijke munt terug. Toen Duitsland Frankrijk had veroverd in 1940, koos Hitler dezelfde treinwagon uit voor een Franse vernedering. Hij dwong op exact dezelfde plek de Franse delegatie de capitulatie te ondertekenen.
Thiepval Memorial
In 1916 was een patstelling ontstaan op het slagveld. Beide partijen lagen in de loopgraven en wonnen nauwelijks terrein. Om een doorbraak te forceren, begonnen de geallieerden met een grote aanval op de Duitsers. Dit werd de Slag aan de Somme. Tijdens de 140 dagen strijd vielen ruim een miljoen dodelijke slachtoffers. En de terreinwinst was minimaal. De geallieerden hadden een klein en onbelangrijk deel heroverd op de Duitsers.
Het indrukwekkende monument Thiepval Memorial herdenkt de ruim 70.000 vermiste Britse en Zuid-Afrikaanse soldaten uit de Eerste Wereldoorlog. Thiepval Memorial is het grootste Britse oorlogsmonument ter wereld. Bezoek zeker ook het naastgelegen kleine museum met een bezoekerscentrum. Het grote fresco dat de Slag aan de Somme uitbeeldt, is indrukwekkend.
Carrière Wellington
Om de Duitsers te verrassen bij Arras, verzonnen de geallieerden een plan. Met behulp van mijnspecialisten uit Nieuw-Zeeland (vandaar de naam Wellington!) werden de middeleeuwse gangen onder de stad met elkaar verbonden. Daarin kwamen kazernes, ziekenzalen, slaapzalen en keukens. In totaal bood het gangenstelsel plaats aan bijna 25.000 soldaten. Op 9 april 1917 vond in de vroege ochtend een verrassingsaanval plaats.
Met een begeleide audiotour dalen we bij Carrière Wellington 20 meter onder de grond. Daar zien en horen we hoe de aanval werd voorbereid. We krijgen de rillingen over ons lijf als we bijna “live” getuige zijn van de laatste minuten voordat de luiken open gaan. Ook wij voelen als het ware de angst die de soldaten toen ook hadden. Het is daarmee voor ons een van de meest indrukwekkende herinneringsplekken van de Eerste Wereldoorlog.
Canadian National Vimy Memorial
De Slag bij Vimy vond plaats van 9 tot 12 april 1917 tussen Canadese en Duitse troepen. De heuvelrug van Vimy was van strategisch belang. Bovenop had men een vrij uitzicht in alle richtingen van het westelijk front. Het was de eerste keer dat Canadese divisies samen deelnamen aan een veldslag, ondersteund door Engelse troepen. In een paar dagen kregen de Canadezen de heuvelrug in handen. Maar dat had een prijs: zo’n 4.000 Canadese soldaten verloren het leven. Daarnaast waren er meer dan 7.000 gewonden.
Deze herinneringsplek aan de Eerste Wereldoorlog herdenkt natuurlijk de Canadese slachtoffers die zijn gevallen bij de Slag om Vimy. Daarnaast is het Canadian National Vimy Memorial de plaats waarin Canada stilstaat bij alle Canadezen die hebben gevochten tijdens de Eerste Wereldoorlog.
In het moderne bezoekerscentrum maken we kennis met Canadese studenten. Zij werken hier een aantal maanden als vrijwilliger. Ze vertellen met veel passie over de strijd die Canada op deze plek voerde. Daarna leiden ze ons rond door de verschillende tentoonstellingsruimtes.
Op eigen gelegenheid lopen we door het bos. Daarin vallen de loopgraven en de bomkraters gelijk op. Het grote monument kunnen we alleen van heel dichtbij bekijken. Een dichte mist zorgt namelijk voor slecht zicht en zorgt voor een kille dag. Dat maakt de ervaring misschien nog wel meer bijzonder. Over de uitgestrekte velden komen we diverse begraafplaatsen tegen. Stil lezen we de teksten op de graven. Vaak zien we de tekst “Known unto God”. Een graf van een anonieme jonge soldaat, ver weg van huis gestorven voor de vrijheid van miljoenen West-Europeanen.
Nécropole nationale Notre-Dame de Lorette
Op de heuvel van Notre-Dame-de-Lorette ligt de grootste militaire begraafplaats van Frankrijk. Er zijn 20.000 individuele graven. Daarnaast zijn de stoffelijke resten van 22.000 onbekende Franse soldaten op deze plek begraven.
Tegenover de begraafplaats staat de Anneau de la Mémoire (Ring van Herinnering). Dit grote monument is een eerbetoon aan alle soldaten die in de regio zijn gevallen. Deze soldaten kwamen uit 40 verschillende landen. De 580.000 namen staan in alfabetische volgorde, zonder onderscheid in nationaliteit of religie.
Aan de voet van de heuvel bevindt zich het Mémorial Museum ’14-’19. Het moderne zwarte gebouw heeft een uitgebreide collectie met archieffoto’s en films.
In 1915 probeerden de Fransen de Duitsers terug te drijven uit de regio. Na twee weken lukt het plan. Maar wel tegen een hoge prijs: in totaal vielen 100.000 doden bij de gevechten rondom de heuvel van Lorette. Bij ons bezoek hebben we geen uitzicht vanaf de heuvel op de slagvelden van Artois. Ook hier zorgt de dikke mist voor een mystieke sfeer. Dat maakt de plek misschien nog wel indrukwekkender. We bezoeken de kapel, lopen langs de vele graven en tot slot lopen we langs de Ring van Herinnering. Het abstracte aantal van 580.000 wordt ineens tastbaar als we al die namen lezen. De rillingen lopen over onze rug.
Kaart met herdenkingsplekken van de Eerste Wereldoorlog
Op het volgende kaartje vind je alle locaties terug van de beschreven herdenkingsplekken van de Eerste Wereldoorlog. Daarmee kun je gemakkelijk een route plannen om deze te bezoeken. Onderweg zul je ongetwijfeld nog tal van andere begraafplaatsen en monumenten tegenkomen. Want in Noord-Frankrijk zijn de herinneringen aan de Eerste Wereldoorlog bijna overal tastbaar.
Veelgestelde vragen over de herdenkingsplekken van de Eerste Wereldoorlog
Alle plaatsen die we in de blog noemen, liggen in Noord-Frankrijk. Een aantal vind je in de regio Hauts-de-France. Ten westen daarvan ligt de regio Grand-Est. Ook in deze regio vind je diverse monumenten.
Als je deze herinneringsplekken van de Eerste Wereldoorlog in Noord-Frankrijk wilt bezoeken, is een auto eigenlijk onmisbaar. Zo verplaats je je het snelst van de ene naar de andere plek. Wanneer je met de trein naar bijvoorbeeld Arras reist, adviseren we je om daar een huurauto te nemen. Want met het openbaar vervoer al deze plaatsen bezoeken is vrij gecompliceerd en tijdrovend.
Er zijn nog tientallen andere plaatsen die herinneren aan de Grote Oorlog. Zo zijn er ongeveer 100 locaties aangewezen als UNESCO Werelderfgoed in Noord-Frankrijk. Het betreft bijna allemaal begraafplaatsen.
Overnacht aan het begin of einde van je rondreis in Arras. Dit is een boeiende stad met vele hoogtepunten. Dit zijn geschikte accommodaties:
Entre Cour et Jardin. Zoek niet verder naar een perfect onderkomen, want dat is Entre Cour et Jardin. Een prachtig verblijf valt je ten deel in een statig pand met binnenplaats. De kamers zijn stijlvol ingericht en beschikken over alle comfort. De gastheer en -vrouw doen er alles aan om het je naar de zin te maken. Wat een geweldige ervaring om hier te mogen overnachten!
Andere goed beoordeelde onderkomens zijn:
Ongeveer in het midden van de route ligt Reims, de hoofdstad van de Champagne. Deze stad is ideaal om te overnachten en een van de beroemde champagnehuizen te bezoeken. Dit zijn goede onderkomens in Reims:
- MM Suites Cathédrale. Een fantastisch appartement midden in het centrum. Van alle gemakken voorzien.
- Chic B&B. Een smaakvol ingerichte Bed & Breakfast in de gezellige wijk “des Halles” met veel leuke restaurantjes.
- Best Western Premier Hotel de la Paix. Een designhotel in het hart van Reims. De auto parkeer je in de garage onder het hotel.
Aan het einde of begin van je rondreis is het verstandig om te overnachten in Verdun. Dit zijn geschikte accommodaties in Verdun:
- Hotel Savy. Een comfortabel botel in de rivier aan de rand van het centrum. Uitstekende kamer met goede faciliteiten. Na een uitgebreid en heerlijk ontbijt kun je voldaan op pad.
- Hotel de Montaulbain. Gezellig en klein hotel met gastvrije eigenaren. Ruime kamer, uitstekend ontbijt
- VILLA CHANTAL. Een goede kamer, prima ontbijt. Daarnaast heeft het onderkomen een tuin, gratis privé parkeerplaats, een gedeelde woonkamer en een terras.
