Tweemaal per jaar vindt op de prachtige Piazza del Campo een bijzonder spektakel plaats. De stadswijken (contrade) van Siena nemen het tegen elkaar op in een paardenrace: de Palio van Siena. De naam dankt de Palio van Siena aan het vaandel (in het Italiaans: palio) dat de winnende wijk bemachtigt.
Voor de Sienezen is dit hét evenement waar zij maandenlang naar uitkijken. Maar ook als toerist is het een schouwspel dat je eigenlijk een keer in je leven moet meemaken. En dan gaat het niet alleen om de race zelf. Die is namelijk in nog geen anderhalve minuut voorbij. Maar de sfeer in de stad is dagenlang bijzonder bij de voorbereidingen op de Palio van Siena. Natuurlijk viert de winnende wijk de victorie uitbundig. Andere wijken dompelen zich in diepe rouw. Een uniek spektakel waarin je getuige bent van een eeuwenoud volksfeest vol tradities!
Wat is de Palio van Siena
Al sinds de middeleeuwen organiseren de Sienezen evenementen op de Piazza del Campo. Eerst waren dat stierengevechten. Later organiseerde men races op ezels en ossen. Vanaf 1650 werden de wedstrijden alleen nog maar gehouden met paarden.
Men organiseert de paardenraces altijd op 2 juli en 16 augustus. De wedstrijd bestaat uit drie rondjes op het plein. Er doen 10 ruiters mee. Zij zijn afkomstig uit de verschillende contrade. In totaal zijn er 17 van deze wijken in Siena. Maar aan de wedstrijd mogen maar 10 contrade meedoen. De 7 contrade die het jaar ervoor uitgesloten waren, doen zeker mee bij de volgende editie. De andere drie worden door loting bepaald.
De ruiters zijn professionele jockeys. Deze “fantini” krijgen hier vorstelijk voor betaald. Een fantino die al eens de Palio van Siena heeft gewonnen, kan wel € 200.000 startgeld krijgen. Dat geld hoesten de inwoners van de wijk met elkaar op.
Bij de wedstrijd starten 9 paarden op een rij. Een paard start kort daarachter. Dit wordt door loting bepaald. Na de loting gaan de fantini vaak met elkaar in onderhandeling. Daar schuwt men niet om andere ruiters om te kopen. Daarom duurt de voorbereiding tot de start wel een uur.
De ruiters rijden op ongezadelde paarden. Deze paarden worden door loting aan de diverse contrade toegewezen. De race duurt maar kort. De snelste wedstrijd was in 73 seconden bekeken. Tijdens de wedstrijd is alles geoorloofd. Men slaat niet alleen de paarden met een zweep, maar probeert ook elkaar te raken. Afsnijden, hinderen, het is allemaal toegestaan. Er gebeuren dus ook regelmatig ongelukken, waarbij de ruiter van zijn paard valt. Dat maakt de wijk niet kansloos. Als het paard toch als eerste finisht, is het paard van die wijk de winnaar.
Festiviteiten voor en na de Palio van Siena
De paardenrace zelf duurt dus kort. Toch kun je als bezoeker aan Siena lang genieten van de vele festiviteiten rondom de Palio van Siena. We noemen de belangrijkste:
Trainingen op Piazza del Campo
De eerste trainingen voor de race zijn drie dagen voor de Palio. Rond een uur of negen is er een proef waarbij iedereen oefent op een willekeurig paard. Aan het begin van de middag vindt de loting van de paarden plaats. Dit is voor iedere wijk een spannend moment. Als de contrada een goed paard krijgt, stijgt de winstkans enorm.
Aan het begin van de avond mogen de ruiters de eerste keer trainen op hun toegewezen paard. De twee daaropvolgende dagen mag men weer trainen, steeds rond 9 en 19 uur. Als je in Siena bent, is het erg leuk om zo’n trainingsdag mee te maken.
Diners in de wijken
De avond voor de grote wedstrijd organiseert iedere contrada een groot diner in de straten van de wijk. De belangrijkste mensen houden toespraken. Men brengt diverse keren een toast uit op de ruiter en diens paard. Want de drank vloeit rijkelijk die avond. Het is bijzonder om dit mee te maken. De sfeer op zo’n avond is uniek. Hier merk je echt hoe belangrijk de Palio is voor de inwoners.
Misschien kun je zelfs wel aanschuiven aan een van de vele lange tafels. Bijna iedere wijk heeft wel een paar plekken over voor mensen die niet uit de stad komen. Hiervoor kun je in de wijk op de dag van het diner vaak een kaartje kopen. En voor ongeveer € 25 ben je deelgenoot van een uniek spektakel.
Processie naar de Piazza del Campo
In de ochtend van de Palio is het in iedere wijk een drukte van belang. Het allerbelangrijkste moment is wanneer de ruiter en zijn paard worden gezegend door de priester.
Vanaf een uur of vijf begint bij de Duomo van de grote processie. Hieraan doen alle contrade mee en stellen zich voor. Het is een bonte stoet van veel in oude kostuums geklede personen, paarden, ossen en ezels. Ook vormt een grote kar onderdeel van de karavaan. Hierop staat het grote vaandel waarom gestreden wordt.
Feest en verdriet na de Palio van Siena
Na de race zijn de inwoners van de winnende contrada in opperste staat van vreugde. Er wordt gezongen, gedanst, gehuild. Iedereen wil de ruiter en het paard knuffelen. Nadat men de Palio heeft gekregen, vertrekt men in grote optocht naar hun wijk. Hier barst een feest los dat zijn weerga niet kent. Het duurt net zoveel dagen als het aantal keren dat de wijk de Palio van Siena heeft gewonnen.
Het verdriet bij de verliezende wijken is groot. Als men weer thuis is, doet men voorlopig geen lichten aan in hun wijk. Men verdrinkt het verdriet met wijn en begint al na te denken hoe men de volgende Palio wel kan winnen.
De Palio van Siena zelf meemaken
Dit unieke volksfeest vol eeuwenoude tradities kun je zelf gewoon meemaken! Een staanplaats midden op het plein is zelfs gratis. Wil je een van de tribuneplaatsen kopen, dan moet je een van de commerciële bureaus op internet vinden. Houd er wel rekening mee dat de prijzen hiervan erg hoog zijn! Soms biedt een partij alleen een arrangement aan met een aantal hotelovernachtingen, het diner in een van de contrade en een zitplaats op de tribune. Soms zelfs een “skybox”: een balkon bij een van de panden die aan het plein liggen. Dit zijn vanzelfsprekend de plaatsen met het mooiste overzicht, maar daar hangt dan ook wel een prijskaartje aan!
Tips als je een staanplaats zoekt
Deze plaatsen op het middenterrein zijn gratis, dus geliefd. Wil je een mooie plek bemachtigen, dan zijn dit enkele tips:
- Wees er heel vroeg bij! Zorg dat je al uren voor aanvang van de wedstrijd het middenterrein betreedt
- Probeer een plek bij een bocht te bemachtigen
- Neem voldoende water, eten en zonnebrand mee
- Zorg dat je een lege blaas hebt. Je mag het plein pas af ruim na de wedstrijd. In totaal sta je wel zo’n 6 uur, vaak in de volle zon.
- Zorg dat je een hoed bij je hebt. Want een zonnesteek oplopen bij de Palio, dat wil niemand!
Wil je al een beetje in de sfeer komen van de Palio van Siena? Kijk dan naar dit filmpje van de Palio van Siena.
Kritiek op de Palio van Siena
Hoewel de Palio een uniek, eeuwenoud spektakel is dat enorm leeft onder de Sienezen, neemt de kritiek de laatste jaren toe. Dit heeft vooral te maken met het welzijn van de paarden. Er gebeuren regelmatig ongelukken tijdens de race. Diverse keren is een paard gestorven door een noodlottige val. De ruiters hebben het altijd overleefd. Daarnaast springen de ruiters niet al te zachtzinnig om met hun paard en dat van de concurrenten tijdens de wedstrijd.
Dierenbeschermers eisen daarom dat de Palio veiliger moet worden. Daarnaast vragen zij zich af of het verantwoord is om de dieren op de Piazza del Campo te laten rennen. De minister van toerisme heeft in 2010 zelfs gepleit voor afschaffing van de Palio. In 2015 is er een groot protest geweest tegen de Palio. Maar volgens ons zijn er nog geen aanpassingen gedaan om de veiligheid en het welzijn van de paarden te verbeteren. Toch blijven vooral alle festiviteiten rondom het evenement fantastisch om mee te maken.
