Enkhuizen aan het IJsselmeer is met recht een groot openluchtmuseum. Lopend door de historische stad valt je oog op het ene na het andere prachtige monument uit de Gouden Eeuw. De stad heeft een groot VOC-verleden, dat veel rijkdom bracht. De bezienswaardigheden van Enkhuizen zijn daarom niet op één hand te tellen. Wandelend door de gezellige binnenstad kom je maar liefst 366 rijksmonumenten tegen.
Geschiedenis van Enkhuizen
Enkhuizen, dat in 1326 stadsrechten kreeg, was dankzij de haringvangst een welvarende stad in de middeleeuwen. Om die redenen bestaat het stadswapen uit een afbeelding van drie haringen. Die groei zette door in de Gouden Eeuw. In en rond de haven vestigden zich touwslagerijen, zeilmakerijen en timmerwerkplaatsen.
Rond 1622 was Enkhuizen met bijna 22.000 inwoners een van de grootste steden van Holland. De VOC had in Enkhuizen een van de zes kamers (afdelingen). Ook de WIC had een zetel in de stad. Vanaf de haven vertrokken tal van schepen voor de handel in de “Oost” en de “West”. Beladen met specerijen, koffie, thee, suiker en katoen kwamen zij terug. Het zorgde voor een bloeiende handel en veel rijkdom. Toen veel bedrijven en kooplieden zich vestigden in Amsterdam, nam de bevolking en ook de welvaart af.
Aan het einde van de 19e eeuw groeide Enkhuizen weer. De opkomst van de zaadteelt en zaadhandel zorgde voor een nieuwe bloeiperiode. Tegenwoordig is Enkhuizen wereldwijd het centrum voor plantenveredeling en zaadtechnologie.
Bezienswaardigheden van Enkhuizen
Wandelend de binnenstad verkennen betekent terug in de Gouden Eeuw. Veel van de bezienswaardigheden van Enkhuizen herinneren aan die bloeiperiode van de stad.
Stadspoort Drommedaris
Dé blikvanger van de stad is de Drommedaris of Zuiderpoort. De poort is gebouwd in 1540 en vormde onderdeel van de middeleeuwse stadsmuur. Aan de rechterkant van de toren hangen twee ankers. Zij vormen een herinnering aan de mislukte aanslag van de Geldersen op de stad in 1537. In hun haast om de stad te verlaten, sneden de aanvallers hun ankers los in plaats van in te halen. De toren heeft diverse bestemmingen gehad. Het was ooit een gevangenis, later een postkantoor en ook diende het als opslagplaats. Nu is de toren een centrum voor cultuur.
Stadhuis
Het stadhuis van Enkhuizen is een imposant bouwwerk uit 1688. Wellicht zie je een gelijkenis met het Paleis op de Dam, dat ooit het stadhuis van Amsterdam was. Dat is ook niet zo gek, want beide gebouwen zijn ontworpen door dezelfde bouwmeester. Aan de buitenkant vallen de symmetrische vormen op, het opengeslagen boek aan het balkon en het bronzen kanon op de stoep. Het boek herinnert aan de stadsrechten en het kanon is een oorlogstrofee, buitgemaakt op Duinkerker kapers. Jammer genoeg kun je het Stadhuis slechts af en toe binnen bezichtigen, bijvoorbeeld tijdens de Monumentendagen. Of als huwelijksgast, want de Schepenenkamer is een bijzondere trouwlocatie.
Zuiderzeemuseum
Het Zuiderzeemuseum toont het leven op en rond de voormalige Zuiderzee. Het museum richt zich vooral op de geschiedenis. Maar ook de toekomst van het IJsselmeergebied komt aan bod. Het museum bestaat uit een binnenmuseum en een buitenmuseum.
Het binnenmuseum is de schatkamer van de Zuiderzee. In de Schepenhal staan veel historische boten. Het binnenmuseum is het hele jaar geopend. Het buitenmuseum is een openluchtmuseum waar je het leven van de visserijstad in vervlogen tijden meemaakt. Wandelend over de klinkerstraatjes bewonder je zo’n 150 historische gebouwen en beleef je oude ambachten. Je kunt het buitenmuseum alleen bezoeken vanaf 1 april tot 1 november. Het museum is gratis als je een Museumkaart hebt.
Zuiderkerk
De Zuiderkerk of St. Pancraskerk is een hallenkerk uit 1423. Dit was de parochiekerk voor de Enkhuizer vissers. De kerktoren was met 75 meter ook een uitstekend baken voor de zeevarenden. In de fraaie kerk trekt de grote serie middeleeuwse gewelfschilderingen direct de aandacht. Dit is de grootste en oudste collectie van heel Nederland. De 54 taferelen vormen samen een uniek kunstwerk van maar liefst 1300 m². Ze dateren uit 1484 en beelden verschillende bijbelse verhalen uit. De maker is onbekend.
Snouck van Loosenhuis
De familie Snouck van Loosen vergaarde grote rijkdom via de handel van de VOC en WIC. Het woonhuis is in drie fasen gebouwd. Dat zie je nog terug in de verschillende bouwstijlen van het huis. Het geslacht stierf uit omdat de laatste generatie bestond uit zes kinderloze zussen. De jongste van die zusters bepaalde in haar testament dat de rente van het familiekapitaal besteed moest worden aan de arme bevolking van de stad. Het woonhuis werd een bejaardentehuis voor vrouwen. Ook kwam er een ziekenhuis en een bijzonder park met arbeiderswoningen (zie verderop in deze blog).
Spuihuisje
Boven de doorvaart naar de Zuiderhaven staat het Spuihuisje. Het was vroeger het sluiswachtershuis. In dit huisje bevindt zich de schuif om de Zuiderhaven af te sluiten. Daarnaast kon men de grachten van de stad schoonspoelen in de tijd dat deze dienden als riool. Op gezette tijden zette men de schuif open, waardoor er schoon water de grachten instroomde. Deze waterkering is nog steeds in gebruik als er hoogwater dreigt. Het Spuihuisje is nu een bijzonder Flessenscheepjes Museum.
Zeemuur en Staverse Poortje
Vanaf de zeemuur heb je een prachtig uitzicht op het IJsselmeer. Ook zie je het eerste naviduct ter wereld. Deze combinatie van een aquaduct met geïntegreerde schutsluis. Via die sluis kunnen boten vanaf het Markermeer naar het IJsselmeer varen en omgekeerd. Het verkeer rijdt onder de sluis en het water door.
In de zeemuur staat het Staverse Poortje. Deze poort was de toegang tot de houten steigers in zee. Daar meerden de sloepen van de VOC-schepen af. De schepen zelf lagen buiten de haven op de rede.
De Oude Gouwsboom, Boerenboom en Koepoort
Loop zeker over een stukje van de oude vestingwal van Enkhuizen. Wanneer je vanaf het noorden tegen de klok in loopt, kom je drie poorten tegen. De eerste is de Oude Gouwsboom. Deze waterpoort beschermde de stad tegen een inval vanaf het water. Een boomstam zat met kettingen vast aan de poort en versperde de toegang. Als een schipper de stad in mocht varen, haalde men de boom weg. De tweede waterpoort was de Boerenboom. Hierdoor vertrokken de boeren uit de stad met hun boten naar hun land in de polders. De laatste poort is de Koepoort. Dit was de toegangspoort om vanuit het westen de stad te bereiken. Bij deze poort werd het belastinggeld geïnd als handelaren goederen naar Enkhuizen brachten. Boven de poort staat een beeld, de maagd van Enkhuizen.
Waaggebouw
Het Waaggebouw is een van de weinige gebouwen in de regio uit de renaissancetijd die bewaard is gebleven. Op de begane grond vond het wegen van de goederen plaats. In de hal is het originele weegmechanisme nog aanwezig. De bovenverdieping was de collegeruimte van het chirurgijnsgilde. Boven de ingang van het Waaggebouw zie je een gedenksteen ter ere van Bernardus Paludanus. Hij was de stadsdokter van Enkhuizen van 1586 tot 1633.
Met de stoomtram langs historische steden
De historische driehoek bestaat uit de steden Medemblik, Enkhuizen en Hoorn. Tussen die plaatsen ligt sinds 1888 een treinverbinding. Met een historische stoomtram kun je een fraai ritje maken. Onderweg kom je langs kleine boerendorpen, zoals Opperdoes (bekend van de overheerlijke opperdoezer ronde aardappel), om een stop te maken in Hoorn en Medemblik.
Je kunt de rit op diverse manieren maken. Je kunt een enkele reis boeken of een retourtje per museumtram. Maar het allerleukste is een combinatie van een boot- en tramreis. Daarbij stap je in Enkhuizen op het museumschip MS Friesland. In iets meer dan uur vaar je over het IJsselmeer naar Medemblik. Nadat je de oudste stad van West-Friesland hebt bezocht, stap je in de museumtram. Daarbij eindig je in Hoorn. Meer informatie over de mogelijkheden vind je op de website van de museumtram. Houders van een Museumkaart mogen gratis mee.
Snouck van Loosenpark
In het testament van Margaretha Maria Snouck van Loosen stond dat in de stad arbeiderswoningen gebouwd moesten worden. Het park werd hiermee een van de eerste sociale woningbouwprojecten van ons land. Er kwamen 51 ruime woningen met een voor- en achtertuin. Het is een heerlijke plek om te wonen. Maar ook om doorheen te lopen. In deze oase van groen is het park nu een rustpunt in de soms drukke stad. In de zomer is het park het toneel van een nostalgische rommelmarkt.
Bezienswaardigheden van Enkhuizen vanaf het water
Met diverse grachten en gelegen aan het IJsselmeer, is Enkhuizen een echte watersportstad De mooiste manier om de bezienswaardigheden van Enkhuizen te ontdekken is dan ook over het water. Er zijn diverse mogelijkheden. Je kunt een rondvaart met gids boeken. In iets meer dan een uur vaar je langs de mooiste plekjes. Daarnaast kun je ook op eigen houtje varen door de grachten en de wateren rondom de stad. Daarvoor kun je op diverse plekken sloepen huren. Tot slot is er de mogelijkheid van een rondvaart door de haven.
Wandelen langs de bezienswaardigheden van Enkhuizen
Het historisch centrum van Enkhuizen is niet groot. Ideaal dus om de stad wandelend te verkennen. Bij de VVV koop je een handig boekje met een routebeschrijving en plattegrond. Deze stadswandeling brengt je langs de mooiste bezienswaardigheden van Enkhuizen.
Maar misschien vind je het nog leuker om met een gids alle bezienswaardigheden van Enkhuizen te ontdekken. Daarbij steek je ook nog eens veel kennis op over de stad, historie en gebouwen.
Wij maakten een tijdje terug een prachtige stadse Trage Tocht door de stad, het enige bos van West-Friesland en langs het IJsselmeer. Ook deze wandeling komt langs diverse bezienswaardigheden van Enkhuizen.
Veelgestelde vragen over de bezienswaardigheden van Enkhuizen
Enkhuizen ligt in West-Friesland, direct aan het IJsselmeer.
Vanuit Amsterdam bereik je Enkhuizen gemakkelijk via de A7 en de provinciale weg N307. Vanaf Friesland kom je via de Afsluitdijk naar Enkhuizen. Kom je uit de richting van Flevoland, dan kun je de dijk Enkhuizen-Lelystad nemen.
Jazeker, dat is zelfs ideaal. Het treinstation van Enkhuizen ligt vlakbij het centrum. Bezoek trouwens eerst even het fraaie stationsgebouw voordat je de historische binnenstad ingaat.
De historische binnenstad heeft vele bezienswaardigheden uit de Gouden Eeuw. De Drommedaris, het Zuiderzeemuseum, het stadhuis het Waaggebouw, het Snouck van Loosenpark, de vele monumentale gebouwen uit de VOC-tijd en de havens mag je zeker niet missen.
Enkhuizen is zeker een leuke stad. Je waant je terug in de Gouden Eeuw als je door de historische binnenstad loopt. Onderweg passeer je meer dan 350 rijksmonumenten. Ook vanaf het water is het leuk om Enkhuizen te ontdekken.
Enkhuizen heeft diverse restaurants waar het uitstekend tafelen is. Deze restaurants kunnen altijd op goede beoordelingen rekenen:
Dit zijn heerlijke onderkomens voor een overnachting:
- Appartement Havenzicht. In het centrum ligt dit geweldige appartement met uitzicht op het IJsselmeer.
- Boot & Breakfast. Slapen op het water in een uniek onderkomen. Geweldige service en accommodatie.
- De Logerie. Deze uitstekende Bed & Breakfast ligt aan de rand van het Streekbos. Lekker rustige ligging en grote kamer.
- Hotel Die Port van Cleve. Op een prachtige locatie ligt dit traditionele hotel. Je kunt ook uitstekend eten in het restaurant.
Dit is het volledige aanbod van accommodaties in Enkhuizen.
