Tijdens mijn wandelingen over het Pieterpad, bezocht ik onlangs Coevorden tweemaal binnen enkele weken tijd. Het oudste stadje van Drenthe verraste me aangenaam bij beide bezoeken. Als eind- en startpunt van twee Pieterpad-etappes biedt Coevorden de perfecte tussenstop voor wandelaars.
Bij mijn eerste bezoek proefde ik slechts de sfeer van dit historische plaatsje. Tijdens mijn tweede bezoek nam ik uitgebreid de tijd om Coevorden echt te ontdekken. Wat een goede beslissing bleek dat te zijn! Coevorden is namelijk een stad die iedereen minstens één keer gezien moet hebben. Met zijn indrukwekkende kasteel, historische vestingwerken en gezellige centrum stal het direct mijn hart. De rijke geschiedenis als strategische handelsstad is overal voelbaar in de smalle straatjes. Laat me je meenemen naar ganzenstad Coevorden, een stadje dat veel meer aandacht verdient.
Ganzenstad Coevorden, het oudste stadje van Drenthe
Voor mijn tweede bezoek duik ik dieper in het verleden van Coevorden. Kennis van stadsgeschiedenis maakt elke wandeling door historische straten namelijk zoveel rijker. Al in 1036 wordt Coevorden voor het eerst genoemd in oude geschriften. De stad dankt haar naam aan een doorwaadbare plek in de rivier, een ‘koevoorde’. Strategisch gelegen op het kruispunt van belangrijke handelsroutes groeide Coevorden snel. Bisschoppen uit Utrecht en lokale heren vochten eeuwenlang om de macht over dit gebied. In 1522 werd Coevorden een echte vestingstad met indrukwekkende verdedigingswerken tegen vijandelijke legers. De beroemde vestingbouwer Menno van Coehoorn transformeerde later het stadje tot een militair bolwerk. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog wisselde Coevorden maar liefst 23 keer van eigenaar! Deze roerige geschiedenis zie je terug in het huidige stratenpatroon en historische gebouwen.
Ganzenstad Coevorden, het oudste stadje van Drenthe
Voor mijn tweede bezoek duik ik dieper in het verleden van Coevorden. Kennis van stadsgeschiedenis maakt elke wandeling door historische straten namelijk zoveel rijker. Al in 1036 wordt Coevorden voor het eerst genoemd in oude geschriften. De stad dankt haar naam aan een doorwaadbare plek in de rivier, een ‘koevoorde’. Strategisch gelegen op het kruispunt van belangrijke handelsroutes groeide Coevorden snel. Bisschoppen uit Utrecht en lokale heren vochten eeuwenlang om de macht over dit gebied. In 1522 werd Coevorden een echte vestingstad met indrukwekkende verdedigingswerken tegen vijandelijke legers. De beroemde vestingbouwer Menno van Coehoorn transformeerde later het stadje tot een militair bolwerk. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog wisselde Coevorden maar liefst 23 keer van eigenaar! Deze roerige geschiedenis zie je terug in het huidige stratenpatroon en historische gebouwen.
Coevorden en ganzen
Terwijl ik me verder voorbereid op mijn bezoek aan Coevorden kom ik steeds de bijnaam “Ganzenstad” tegen. Deze bijnaam dankt de stad aan de historische Ganzenmarkt, een traditie die teruggaat tot de 15e eeuw. Op de tweede maandag in november vindt nog steeds jaarlijks deze bijzondere gebeurtenis plaats, waarbij ganzenhoedsters een troep ganzen door het centrum van de stad naar de Markt leiden.
Oorspronkelijk was dit een echte handelsmarkt waar ganzen werden verhandeld op de Markt in Coevorden. In de naoorlogse periode veranderde het karakter. Meisjes van de huishoudschool werden verkleed als ganzenhoedsters die de ganzen door de stad begeleiden. Hoewel de handel in ganzen is verdwenen, houdt Coevorden de traditie in ere.
Na afloop van de optocht vindt tegenwoordig nog steeds de jaarlijkse verkiezing van Miss Ganzenhoedster en Mini-Miss Ganzenhoedster plaats. Deze kleurrijke traditie heeft Coevorden dus zijn kenmerkende bijnaam “Ganzenstad” opgeleverd, wat de historische betekenis van de ganzenhandel voor de stad weerspiegelt.
Mijn stadswandeling door ganzenstad Coevorden
Voor mijn verkenning van Coevorden kies ik een route van de Wandelzoekpagina. De wandeling start bij het charmante stationsgebouw van Coevorden, een prachtig beginpunt. Ik loop richting het centrum en ontdek al snel het kunstwerk ‘Ganzen Geesje’. Dit bronzen monument eert de historische ganzenmarkt en verklaart meteen Coevorden’s bijnaam ‘Ganzenstad’. Mijn route leidt mij verder naar Het Arsenaal, een imposant gebouw uit 1626. Vroeger diende dit als wapenopslag, nu bevindt zich hier het Stedelijk Museum Coevorden.
Het museum vertelt het complete verhaal van Coevorden, de enige vestingstad van Drenthe. De permanente tentoonstelling “Verhalen van Coevorden” neemt bezoekers mee door de rijke en roerige historie van de stad. Je ontdekt hoe Coevorden door de eeuwen heen meerdere malen werd veroverd, vernietigd en weer opgebouwd. De expositie begint bij de eerste burggraaf en volgt de ontwikkeling tot de hedendaagse stad.
Langs de historische haven wandel ik vervolgens naar pakhuis De Vlijt. Dit voormalige handelspand straalt nog steeds grandeur uit met zijn karakteristieke architectuur. De smalle straatjes brengen me uiteindelijk bij het hoogtepunt: het indrukwekkende kasteel van Coevorden. Als enige kasteel in Drenthe prijkt het majestueus aan de rand van het centrum.
Kasteel Coevorden
Al wandelend over het pad richting het kasteel wordt het historisch bouwwerk steeds indrukwekkender. Naast het kasteel rijst graanpakhuis De Vlijt op, een statig gebouw dat nu het hoteldeel huisvest. Samen vormen ze een imposant geheel dat getuigt van rijke geschiedenis en moderne functionaliteit.
Ik loop rustig om het kasteel heen en bewonder de middeleeuwse architectuur met zijn karakteristieke vorm. Het kasteel stamt oorspronkelijk uit 1025, gebouwd door de bisschop van Utrecht. In eerste instantie stond hier slechts een houten toren op een verhoogde heuvel omringd door grachten. De strategische ligging op doorgangsroutes tussen belangrijke Hanzesteden maakte het kasteel zeer begeerlijk.
Door de eeuwen heen wisselde het kasteel vaak van eigenaar, meestal na bloedige strijd. De burggraven van Coevorden bewoonden het tussen de twaalfde en vijftiende eeuw. In 1522 gaf hertog Karel van Gelre het kasteel zijn kenmerkende vierkante vorm. Het kasteel werd meermaals verwoest en weer opgebouwd, wat bijdraagt aan zijn rijke verhaal.
Aan de andere zijde van het kasteel ontdek ik een bijzonder gezellig terras onder de heldere hemel. Het zonlicht valt prachtig op de historische muren en creëert een warm, uitnodigend effect. De temperatuur is perfect, niet te warm en niet te koud voor een wandeling of terrasbezoek.
Dit is overigens het enige kasteel in de provincie Drenthe en staat symbolisch afgebeeld op de vlag. Na jarenlang verval onderging het tussen 1967 en 1972 een grondige restauratie tot zijn huidige staat. Het kasteel dient nu als hotel en restaurant onder de Fletcher Hotels keten sinds maart 2024.
Naar de watertoren, de blikvanger van ganzenstad Coevorden
De route voert mij vervolgens door het aangrenzende park. De bomen bieden aangename schaduw terwijl ik over de kronkelende paden wandel. Ik passeer de voormalige Rijks HBS uit 1910 met zijn karakteristieke bouwstijl en grote ramen. Dit gebouw diende decennialang als onderwijsinstelling voor Coevordense jongeren. Tijdens de Tweede Wereldoorlog stond de school onder Duits toezicht met strenge beperkingen. Joodse leerlingen werden vanaf 1942 geweerd van het onderwijs. Na de bevrijding functioneerde het weer als regionaal onderwijscentrum tot de jaren tachtig. Nu bevat het monumentale pand appartementen en kantoorruimtes, waarbij het historische karakter behouden bleef.
Mijn wandelroute brengt mij vervolgens langs de historische stadsgracht vol eenden en waterlelies. De waterwegen vormden ooit een cruciaal onderdeel van de verdedigingswerken van Coevorden. Niet ver daarvandaan bereik ik het indrukwekkende verzetsmonument, gemaakt door kunstenaar Bas Galis. Het monument herdenkt de moedige Coevordenaren die streden tegen de Duitse bezetting tijdens de Tweede Wereldoorlog. De beeldengroep toont figuren die symbolisch staan voor vrijheid, verzet en hoop.
Hierna kom ik uit bij de watertoren uit 1914, misschien wel het meest karakteristieke herkenningspunt van Coevorden. De 32 meter hoge toren bevindt zich in de villawijk Van Heutzpark. De watertoren voorzag vroeger de hele stad van schoon drinkwater onder constante druk. Tegenwoordig staat hij als een monumentaal symbool van technologische vooruitgang in die tijd.
Het Van Heutszpark in ganzenstad Coevorden
De stadswandeling voert verder door het schilderachtige Van Heutszpark. Dit park, geopend in 1907, dankt zijn naam aan Jo van Heutsz, geboren in Coevorden. Van Heutsz diende als luitenant-generaal en gouverneur van Atjeh in Nederlands-Indië. De warme lentezon speelt tussen de bladeren van de stokoude bomen. Vogelgezang begeleidt mijn tocht langs het monument over het ontzet van Coevorden. Het ontzet vond plaats in december 1672, toen Carl von Rabenhaupt de stad heroverde op Bernhard von Galen. Deze bisschop, bekend als ‘Bommen Berend’, had Coevorden eerder dat jaar in juli ingenomen. Deze herovering vormde een keerpunt in de Frans-Nederlandse Oorlog.
In het park bewonder ik de prachtige Oranjebank met medaillons van het koninklijk huis. Deze bank werd in 1938 opgericht ter gelegenheid van de geboorte van prinses Beatrix. Plotseling moet ik opzij springen als twee jonge meiden op een fatbike vrij dicht langs me zoeven. Het is een beeld dat je de laatste jaren wel vaker ziet in Nederland. Gelukkig is er bij de gemeente Coevorden aandacht voor en behoren dit soort voorvallen spoedig tot het verleden. Vrij snel hierna verlaat ik het bijzonder fraaie park.
Einde van mijn stadswandeling door ganzenstad Coevorden
Langs de prachtige stadsgracht wandel ik verder richting het historische centrum van Coevorden. De lentezon glinstert op het water van de gracht naast me. Ik passeer enkele oude vestingwerken, stille getuigen van Coevorden’s militaire verleden. In de verte zie ik al de contouren van de binnenstad met zijn karakteristieke gebouwen. Museum Thijnhof, gevestigd aan de Gasthuisstraat, is mijn eerste bestemming. Dit kunstmuseum huist in een prachtig historisch pand in het hart van Coevorden. Je vindt er hedendaagse kunst van regionale en nationale kunstenaars.
De route brengt mij vervolgens via smalle straatjes naar het Synagoge Museum. Dit bijzondere museum bevindt zich in de voormalige synagoge aan de Kerkstraat 36. Het gebouw uit 1879 vertelt de geschiedenis van het Joodse leven in Drenthe. Binnen bevindt zich een indrukwekkende collectie over de Joodse gemeenschap die hier ooit floreerde. Naast de synagoge is een ritueel badhuis (mikwe) en een voormalige onderwijzerswoning te bezichtigen. Het bijbehorende monument symboliseert de leegte na het wegvoeren van de Joodse inwoners.
Door de historische straten wandel ik naar de hervormde kerk uit 1647. Deze kerk, gebouwd na de verwoestingen van de Tachtigjarige Oorlog, toont prachtige elementen van protestantse kerkarchitectuur. De sobere inrichting met de karakteristieke houten preekstoel straalt een serene rust uit. Aan de muren vind je rouwborden van vooraanstaande Coevorder families door de eeuwen heen.
Via de winkelstraten van het centrum loop ik langzaam terug richting het station. De terrassen zitten vol met mensen die genieten van de zoveelste heerlijke lentedag. Ook ik strijk even neer op een terras. Vandaag heb ik zowel een etappe van het Pieterpad als deze stadswandeling gelopen. Een drankje heb ik nu wel verdiend, dunkt me. Met de aangename vermoeidheid van een dag vol indrukken, bereik ik even later weer het station van Coevorden.
Antwoorden op praktische vragen over een bezoek aan ganzenstad Coevorden
Coevorden ligt in het zuidoostelijke deel van Drenthe, strategisch gesitueerd aan de Duitse grens en de provinciegrens met Overijssel. Als hoofdplaats van de gelijknamige gemeente beschikt deze historische vestingstad over een eigen treinstation op de lijn Zwolle-Emmen. Door deze strategische ligging ontwikkelde Coevorden zich door de eeuwen heen tot een belangrijk centrum met een rijke geschiedenis als vestingstad en handelscentrum.
Er zijn verschillende mogelijkheden om Coevorden te voet te verkennen:
Zelf wandelen
- Vestewandeling: bij de VVV in Het Arsenaal is een Vestewandeling met kaartje verkrijgbaar. Deze route laat je kennismaken met de oude vestingwerken van Coevorden.
- Stadswandeling Coevorden (5 km): op wandelzoekpagina.nl vind je een 5 kilometer lange stadswandeling die start bij het station. Deze wandeling voert je langs het Kasteel van Coevorden, over vijf punten van het vestingwerk, de voormalige synagoge en de hervormde kerk uit 1647.
Begeleide stadswandelingen
- Vaste wandelingen: elke woensdag- en vrijdagmiddag om 13:30 uur start er een begeleide stadswandeling vanaf Het Arsenaal (Haven 4, Coevorden). Aanmelden verplicht.
De stadsgids kent de geheimen van de stad als geen ander en de rondwandeling zit vol smakelijke anekdotes en boeiende verhalen over de rijke geschiedenis van deze vestingstad.
Coevorden's bijnaam "Ganzenstad" komt van de historische Ganzenmarkt, een 15e-eeuwse traditie. Jaarlijks op de tweede maandag in november leiden ganzenhoedsters nog steeds ganzen door het centrum naar de Markt.
Vroeger was dit een echte handelsmarkt voor ganzen. Na de oorlog veranderde de traditie, waarbij meisjes van de huishoudschool als ganzenhoedsters optraden. Hoewel de daadwerkelijke handel verdween, wordt na de optocht nog steeds een Miss Ganzenhoedster verkozen, waarmee deze kleurrijke traditie levend blijft.
Als je Coevorden bezoekt, zijn dit de bezienswaardigheden die je zeker moet ontdekken:
- Kasteel van Coevorden. Het is het enige kasteel in Drenthe, oorspronkelijk stammend uit de 11e eeuw. Dit indrukwekkende bouwwerk in het hart van de vestingstad is omgeven door een groene oase van rust.
- Het Arsenaal. Dit monumentale pand uit 1626 was oorspronkelijk bedoeld voor de opslag van wapens en munitie. Tegenwoordig huisvest het Arsenaal het Stedelijk Museum Coevorden, de bibliotheek, de Tourist Info en de historische vereniging. Het is een perfect startpunt voor je ontdekkingstocht door Coevorden.
- Vestingwerken. Coevorden was van groot strategisch belang als toegangspoort naar Noord-Nederland. Wandel langs de grachten en ontdek de overgebleven delen van de indrukwekkende vestingwerken die de stad ooit beschermden. De vestingstructuur is nog duidelijk herkenbaar in het stratenpatroon.
- Synagoge. Aan de Kerkstraat 36 staat de historische synagoge uit 1768 (vernieuwd in 1840). Na de Tweede Wereldoorlog keerden slechts 14 van de ongeveer 200 Joodse inwoners terug naar Coevorden. Nu is het gebouw ingericht als Joods Museum en verhalencentrum waar je kunt leren over het Joodse leven, gewoonten en gebruiken.
- Nederlandse Hervormde Kerk. Deze protestantse kerk uit 1641-1645 is een van de weinige overgebleven monumenten uit de periode na de Tachtigjarige Oorlog.
- Watertoren. De 32 meter hoge watertoren uit 1914 ligt in de villawijk Van Heutzpark en symboliseert de economische bloei die Coevorden doormaakte voor de Eerste Wereldoorlog. Een markant herkenningspunt in de stad.
Voor een bezoek aan Coevorden hoef je niet veel tijd uit te trekken. Je kunt de historische vestingstad prima verkennen tijdens een dagtocht. De compacte binnenstad met het kasteel, de vestingwerken, het Arsenaal en diverse historische gebouwen zijn allemaal binnen wandelafstand van elkaar te bezoeken.
Met een goede stadswandeling van ongeveer 5 kilometer zie je alle belangrijke bezienswaardigheden. Tel daarbij een lunch, museumbezoek en misschien een drankje op een terras, en je hebt een perfect dagje uit.
Wil je echter meer uit je bezoek halen en de omgeving verkennen, dan is Coevorden een perfecte thuisbasis. De stad ligt namelijk in een prachtige regio met uitstekende fiets- en wandelmogelijkheden. Het Pieterpad loopt door Coevorden en in de omgeving vind je natuurgebieden zoals het Bargerveen.
Voor liefhebbers van langere verblijven biedt Coevorden daarom een ideale uitvalsbasis met voldoende accommodatiemogelijkheden. Je kunt overdag de omgeving verkennen en 's avonds genieten van de historische sfeer en gezellige horeca in de stad.
Coevorden is een kleine stad. Toch zijn er diverse gezellige plekken om te genieten van een hapje en drankje. Enkele aanbevelingen voor tijdens je bezoek zijn De Heeren Van Coevorden, Restaurant Kasteel Coevorden, Stadscafe Vancouver en Petit - Restaurant / Lunchroom De Ganzenhoedster.
In het centrum
- Hotel Restaurant Talens Coevorden. Centraal gelegen in Coevorden langs het Pieterpad. Dit comfortabele hotel biedt gratis privéparkeren en WiFi. Een perfecte uitvalsbasis om de mooie omgeving te verkennen. Het hotel heeft een eigen restaurant met uitstekend ontbijt en ligt slechts 150 meter van het treinstation.
- Fletcher Hotel-Restaurant Kasteel Coevorden. Een bijzonder hotel gevestigd in een voormalig graanpakhuis, op slechts 100 meter van Kasteel Coevorden. Gasten waarderen de unieke locatie, mooie kamers en goede maaltijden. Het hotel biedt gratis WiFi en de sfeervolle inrichting met open haard en kaarslicht zorgt voor een bijzondere ervaring.
Rustige locaties net buiten het centrum
- Blokhut De Vlinder. Gelegen nabij het Pieterpad, biedt deze accommodatie barbecuefaciliteiten en gratis privéparkeren. Gasten omschrijven deze plek als "leuk en gezellig" - ideaal voor wie op zoek is naar een rustige locatie in de natuur.
- Evenrust. Ook gelegen bij het Pieterpad met toegang tot een tuin. Deze accommodatie biedt naast barbecuefaciliteiten ook conciërgediensten. Perfect voor wie rust zoekt, omgeven door natuur met bos en meer in de nabijheid.
De meeste accommodaties in en rond Coevorden zijn goed bereikbaar, bieden comfortabele faciliteiten en vormen een uitstekende basis om de historische vestingstad en de mooie omgeving te verkennen.
