We geven het eerlijk toe: we razen vaak langs Hannover. Toch is het verstandig om de afslag naar Hannover te nemen voor een verrassende stedentrip. Zo ontdekken we een stad met koninklijke allure, een diepe geschiedenis, de mooiste baroktuinen van Europa én bijzondere hedendaagse cultuur.
Verwacht geen overweldigende metropool. Hannover is juist groen, relaxed en overzichtelijk. Ideaal om wandelend te verkennen. Het is de perfecte mix van stadsdynamiek en Noord-Duitse gemoedelijkheid. We vinden hier een stad die na de Tweede Wereldoorlog grotendeels is herbouwd. Maar de historie en ziel zijn goed bewaard gebleven op diverse plekken in de stad. We pakken onze wandelschoenen en laten ons rondleiden langs de bezienswaardigheden van Hannover. En zo ontstaan enkele unieke reistips voor Hannover.
Van Hanzestad tot hoofdstad
De geschiedenis van Hannover is gevormd door water en koningshuizen. In de middeleeuwen ontstaat de stad aan de oever van de rivier de Leine. Hannover wordt al snel een belangrijke Hanzestad. De levendige handel in het Hanzeverbond zorgt voor veel rijkdom. De grote bloeiperiode start in de 17e en 18e eeuw onder het Hertogdom Braunschweig-Lüneburg. Het klinkt ongelooflijk, maar de koningen van Groot-Brittannië zijn afstammelingen van dit huis. Koning George I van Engeland is zelfs tegelijkertijd keurvorst van Hannover. Deze connectie met het Britse koningshuis betekent een enorme impuls voor Hannover.
De Tweede Wereldoorlog laat zware littekens achter. Bijna 90% van de binnenstad wordt verwoest na een groot bombardement in 1943. Hannover herrijst snel, met respect voor de historische structuur. Vandaag zien we die wederopbouw terug in de mix van moderne architectuur en de liefdevol gerestaureerde historische gebouwen. Daardoor blijft de ziel van de oude hertogenstad behouden.
Op stap langs de bezienswaardigheden van Hannover
Om de ware ziel van Hannover te doorgronden gaan we op stap met gids Elke. Zij kent elke steen, elk verhaal en elke onzichtbare hoek van haar stad.
“Willkommen in Hannover”, lacht Elke, terwijl ze ons wijst op de rode lijn op de stoep. Dit is de beroemde Rode Draad (Rote Faden in het Duits). De lijn vormt een lang lint van ruim vier kilometer langs de belangrijkste bezienswaardigheden van Hannover. Ideaal als je op eigen houtje de stad wilt verkennen. Maar wij zijn blij met onze gids, want zo missen we geen detail van elk hoogtepunt.
 |
Er zijn diverse mogelijkheden voor een begeleide tour door Hannover. Te voet, met de bus of op de fiets ontdek je het oude stadscentrum en de vele bezienswaardigheden. |
Neues Rathaus
We staan voor het Neues Rathaus (Nieuwe Raadhuis). Dit gigantische, sprookjesachtige gebouw uit 1913 is niet alleen het administratieve centrum, maar ook een monument van trots. Elke wijst ons op de architectuur: het lijkt op een kasteel, een weerspiegeling van de ambities van de stad.
Binnen beginnen we onze verkenning met de maquettes van de stad. Dit is een geniale start. We zien vier maquettes die de ontwikkeling van Hannover laten zien: van de middeleeuwse Hanzestad tot de staat ná de bombardementen en de moderne stad van vandaag. Dit geeft ons direct context en respect voor de wederopbouw. Vervolgens bewonderen we het monumentale trapportaal. De rijkdom en de pracht van de versieringen zijn overweldigend. Dit is de grandeur van de vroege 20e eeuw op zijn best. Maar het hoogtepunt wacht ons in de koepel.
We stappen in de unieke, gebogen lift (Bogen Aufzug). Dit is een sensatie op zich. De lift klimt in een schuine hoek van 17 graden mee met de kromming van de koepel. Het is een technisch wonder en een van de weinige in zijn soort ter wereld. Eenmaal boven belanden we op het uitkijkplatform. Van hieruit genieten we van een schitterend uitzicht over de stad. We zien de rode daken, de glinsterende Maschsee en de groene stroken die Hannover de ‘Groene Stad’ maken.
Altes Rathaus
Terug met beide benen op de grond, neemt Elke ons mee naar het echte historische centrum. Het Altes Rathaus (Oude Raadhuis) is onze volgende stop. Samen met de aangrenzende Marktkirche vormt dit deel het oudste, nog bestaande deel van de stad. Het is een prachtig voorbeeld van de Noord-Duitse baksteengotiek, met een gevel vol details die de rijke handelshistorie van de stad vertellen. Vlakbij is de Markthal, een bruisende plek waar we stoppen voor een snelle blik naar binnen.
Aegidienkirche
De Aegidienkirche vertelt een heel ander verhaal. Op deze plek stond ooit een van de grootste kerken van Hannover. Door het bombardement in 1943 bleven slechts de buitenmuren staan. De afwezigheid van een dak en het zicht op de hemel door de spitsbogen maken dit een ongelooflijk indrukwekkende en serene plek voor bezinning.
De ruïne is nu een gedenkplaats voor slachtoffers van oorlogen en geweld. In de kerktoren hangt een vredesklok, een geschenk van partnerstad Hiroshima. Vier maal per dag luidt de klok. Vijf minuten later dan de andere kerkklokken in de stad. Zo wordt het geluid van de Aegidienkirche door iedereen in Hannover gehoord.
Kröpcke Plein
We lopen door naar het absolute centrum: het Kröpcke Plein. Dit is het kloppende hart van het openbare leven in Hannover, het centrale knooppunt voor metro en tram. Het is de plek waar iedereen met elkaar afspreekt. Elke lacht en vertelt de anekdote: de naam van het plein komt van de bakker Wilhelm Kröpcke. Hij opent hier in 1876 een eenvoudig, maar zeer populair café, “Café Kröpcke”. De inwoners nemen de naam over en het plein heet sindsdien zo. We nemen zelf ook even pauze op dit levendige plein, naast de beroemde Kröpcke-Uhr (de klok), al jaren hét ontmoetingspunt.
Vanaf het Kröpcke Plein duiken we de charmante Kramerstraat in. Hier staat nog een rij prachtige vakwerkhuizen. Dit is een van de weinige straatjes in de binnenstad die gespaard is gebleven van de bombardementen. En die ons een idee geeft van hoe het middeleeuwse Hannover eruit heeft gezien.
Leibnizhaus
We wandelen verder en komen aan bij de Holzmarkt. Daar wordt een van de beroemdste figuren van Hannover geëerd: Gottfried Wilhelm Leibniz (1646–1716). Hij is de beroemdste inwoner van Hannover, een universele alleskunner: filosoof, wiskundige, natuurkundige én diplomaat. Het imposante Leibnizhaus met een schitterende gevel in Weserrenaissance-stijl was tot zijn dood zijn woonhuis. Elke vertelt dat dit huis een nauwkeurige replica is. Het origineel stond elders in de stad en is tijdens de bombardementen volledig verwoest.
In de etalages van de bakkers toont Elke ons de bekende Leibniz-koekjes. Was dit genie ook nog koekenbakker? Nee, zover reikten zijn talenten niet. Een slimme bakker dacht dat de koekjes simpelweg beter zouden verkopen met de naam van de beroemdste intellectueel van de stad. Een knap staaltje marketing dat tot op de dag van vandaag werkt.
Surfen op de Leine
Hannover, met al zijn historische pracht, heeft ook een jonge en sportieve kant. Elke neemt ons mee naar een onverwachte surfspot in de stad. We vinden geen kilometerslange golven, maar een speciaal aangelegde kunstmatige golf in de rivier de Leine. Daarop vertonen lokale surfers en bodyboarders hun kunsten. Het is een fantastisch schouwspel om te zien.
Cultuur en groene longen
De Staatsopera is een prachtig gebouw in neoclassicistische stijl. Zelfs als we geen voorstelling bijwonen, is de architectuur op zich al een bezoek waard. Vervolgens brengt Elke ons naar wat zij het mooiste plein van de stad noemt: Ballhofplatz. Dit intieme, charmante pleintje, omgeven door rustige vakwerkgebouwen, is de thuisbasis van het Ballhof-theater. Hier voelen we de rust van een oud hofje, ver weg van de drukte van het Kröpcke Plein.
We ronden de binnenstad af met een bezoek aan de groene oase. Het Maschpark omringt het Neues Rathaus en nodigt uit tot een wandeling. Het park leidt ons direct naar de Maschsee. Dit is het grote stadsmeer van Hannover, aangelegd in de jaren ‘30. De Maschsee is de plek waar de Hannoveranen ontspannen, zeilen, roeien en wandelen. Het is een groene long die de stad een ongelooflijk hoge levenskwaliteit geeft.
Herrenhäuser Gärten, hoogtepunt in Hannover
De volgende dag hebben we ruim de tijd voor het absolute hoogtepunt van onze reis naar Hannover. De Herrenhäuser Gärten is niet zomaar een park. Nee, het is een van de belangrijkste baroktuinen van Europa en een meesterwerk van tuinarchitectuur.
De tuinen bestaan uit vier delen, waarvan de Grote Tuin (Großer Garten) de kroon is. Deze is aangelegd in de 17e eeuw. De ontwerpers vonden hun inspiratie in de Franse tuinkunst. Vooral de tuinen van Versailles hebben gediend als voorbeeld. We staan versteld van de symmetrie en perfectie. Elke haag, elk pad en elke fontein is met geometrische precisie ontworpen. Het is alsof Leibniz er de hand in heeft gehad, zo strak is het lijnenspel.
We wandelen langs de Grote Fontein. De waterstraal kanl tot een hoogte van 70 meter komen. Dat heeft wel wat voeten in de aarde gehad. Bij de aanleg van de fontein werden wat foutjes gemaakt, waardoor de watertoevoer stokte. Bij de spectaculaire ingebruikstelling in 1719 leek het meer op een “oudemannenstraal” dan een krachtige fontein. Een paar jaar later was het euvel gefikst, en kwam de fontein tot een keurige 30 meter hoogte. Overal in de tuin staan sculpturen en beelden die de mythologische verhalen vertellen die horen bij de barokke idealen.
Een ander deel is de Berggarten. Dit is de botanische tuin. Hier is de sfeer heel anders. De Berggarten huist een van ’s werelds grootste orchideeëncollecties. Daarnaast zijn er indrukwekkende kassen vol cactussen en tropische planten. Het is een levend museum van de plantenwereld. We merken hoe de tuinen de koninklijke geschiedenis en de hedendaagse ecologie op een prachtige manier samenbrengen.
Niki de Saint Phalle geeft Hannover kleur
Onze reis door Hannover eindigt met de vrouw die Hannover kleur geeft: Niki de Saint Phalle (1930–2002). Haar nalatenschap is onlosmakelijk verbonden met de stad.
In de jaren ‘70 schenkt de Frans-Amerikaanse kunstenares een van haar beroemdste werken aan Hannover. De drie ronde, vrolijke ‘Nana’s’ krijgen een prominente plek in de stad. Deze voluptueuze, kleurrijke figuren veroorzaken in eerste instantie veel ophef. Inwoners vinden de beelden grof, smakeloos en te erotisch. Er is sprake van een echt cultuurschandaal. Mensen protesteren, er worden lelijke spotnamen gebruikt en er wordt gevraagd om de beelden onmiddellijk te verwijderen. Met de tijd went men aan de vrolijkheid en de kleuren. De Nana’s worden uiteindelijk een geliefd symbool van de stad. Ze staan nu voor tolerantie, levensvreugde en de moderne kunstzin van Hannover.
De relatie met Hannover groeit uit tot een diepe band. Niki de Saint Phalle wordt in 2000 zelfs Ereburgeres van Hannover. Haar werk is overal. Ze transformeert de grot van de Herrenhäuser Gärten tot een fantastisch, sprookjesachtig kunstwerk vol mozaïek, spiegels en glinsterende kleuren. Het is haar laatste grote project. Daarnaast zien we haar werk in het Sprengel Museum, een van de belangrijkste musea voor moderne kunst in Duitsland.
Niki de Saint Phalle’s kunst staat voor vrolijkheid, kleur en vitaliteit. Ze is de perfecte metafoor voor Hannover zelf: een stad die haar geschiedenis respecteert, maar volop moderne energie en optimisme uitstraalt. Haar vrolijke, rebelse kunstwerken maken de stad een stukje lichter en dagen ons uit om alles met een glimlach te bekijken.
Hannover verrast
Hannover is de stad van de verrassingen. We zijn gekomen met het idee dat we hier slechts even stoppen, maar we vertrekken met een hoofd vol herinneringen.
Van de technische flair van de Neues Rathaus en de schuine lift, de serene gedachte bij de Aegidienkerk, het studentenleven aan de Maschsee, tot de onovertroffen pracht van de Herrenhäuser Gärten en de vrolijke knipoog van Niki de Saint Phalle: Hannover heeft ons hart veroverd. Het is de ideale bestemming voor de reiziger die cultuur zoekt zonder de drukte, en die verrast wil worden door een groene, gastvrije hoofdstad. En met onze reistips voor Hannover geniet je hopelijk net zo als wij van deze stad.
Praktische vragen over een stedentrip naar Hannover
Hannover is de hoofdstad van de Duitse deelstaat Nedersaksen. Het ligt centraal in het noorden van Duitsland, aan de rivier de Leine. Het is een belangrijk knooppunt in Europa, want diverse snelwegen en spoorlijnen komen uit in de stad.
Hannover is gemakkelijk te bereiken. Met de auto rijd je er zo naartoe vanuit Nederland via de snelweg. Met de trein is nog relaxter en comfortabeler. Vanuit Utrecht brengt de ICE je zonder overstappen in ongeveer 3,5 uur naar het Hauptbahnhof van Hannover. Bestel hier je treintickets eenvoudig bij NS International.
Ja, de stad heeft de beroemde Rode Draad (Roter Faden). Dit is een geschilderde lijn op de stoep. De lijn leidt langs 36 belangrijke bezienswaardigheden. Heel handig en leuk om te volgen.
Je kunt ook een stadstour boeken bij de VVV van Hannover. Er zijn diverse mogelijkheden en thema's voor deze rondleidingen.
De Rode Draad begint bij het VVV-kantoor (Tourist Information) tegenover het Hauptbahnhof. Tip: haal bij de VVV de gratis brochure van de route. Dan heb je gelijk wat achtergrondinformatie over de bezienswaardigheden.
Hannover is zeker mooi, maar op een andere manier dan andere steden. Het is een mix van historische gebouwen, zoals het Neues Rathaus, en moderne architectuur. Vooral de vele parken en tuinen geven de stad veel schoonheid en rust.
Absoluut bovenaan staan de Herrenhäuser Gärten, de prachtige Baroktuinen. Ook het Neues Rathaus met de schuine lift en de Nana's van Niki de Saint Phalle zijn de moeite waard. In totaal heeft de stad zo’n 36 bezienswaardigheden. Via de Rode Lijn, een wandelroute van 4,2 kilometer, kom je ze allemaal tegen.
We raden minstens drie dagen (een lang weekend) aan. Dat geeft de tijd om de binnenstad te verkennen, een dag uit te trekken voor de Herrenhäuser Gärten en te genieten van de Maschsee en het Maschpark.
De tuinen zijn het mooist in de zomer (juni tot en met augustus). Dan staan alle bloemen in bloei, de fonteinen zijn in bedrijf en er zijn vaak evenementen. Voor de rust en de prachtige herfstkleuren is september ook een aanrader. Maar ieder seizoen heeft zijn charme, dus bezoek de Herrenhäuser Gärten in ieder geval als je in een ander jaargetijde in Hannover bent.
De relatie is uniek en begint controversieel. Deze Frans-Amerikaanse kunstenares schonk de stad 300 kunstwerken, waaronder de beroemde Nana's. Die gaven in het begin veel ophef, de werken waren een cultuurschandaal volgens de inwoners. Later wordt haar kunst omarmd. In 2000 wordt ze zelfs ereburger van Hannover. Veel van haar werk zien we in het Sprengel Museum. Het hoogtepunt is de door haar getransformeerde grot in de Herrenhäuser Gärten.
Hier zijn enkele goed gewaardeerde restaurants in Hannover:
- Brauhaus Ernst August. Dit is dé plek voor lokaal bier en stevige Duitse gerechten. Ze brouwen hier hun eigen bier. Het is gezellig, levendig en de sfeer is top.
- Basil. Dit restaurant biedt een elegante, moderne keuken. Ze werken veel met verse, regionale ingrediënten. Een goede keuze voor een culinair avondje uit.
- Block House (Diverse locaties). Als je zin hebt in een goede steak, is Block House een goede keus. De kwaliteit is consistent en de salades zijn heerlijk.
- Hiller. Dit is een van de oudste vegetarische restaurants van Duitsland. Perfect voor wie eens iets anders wil. Ze serveren creatieve en gezonde gerechten.
- Pier 51. Dit restaurant ligt direct aan de Maschsee. Hier dineer je met uitzicht op het water. Ze serveren moderne gerechten, veel vis, en de locatie is fantastisch.
- Lieblingsbar. Niet ver van de Herrenhäuser Gärten. Prima locatie voor een smakelijke lunch of goed diner.
Een goede nachtrust is belangrijk. Hier zijn enkele hoog gewaardeerde opties:
Mercure Hotel Hannover City. Dit hotel ligt vlakbij de Maschsee en het Neues Rathaus. De kamers zijn modern en het ontbijt is goed verzorgd. Een uitstekend startpunt voor de stad. Perfecte service en dichtbij alle bezienswaardigheden. Het hotel heeft een eigen parkeergarage. Het beviel ons uitstekend in dit hotel.
Andere goede keuzes zijn:
- Kastens Hotel Luisenhof. Dit is een traditioneel, luxe vijfsterrenhotel.
- Grand Hotel Mussman. Dit hotel ligt bij het station. Perfecte service en uitstekende locatie.
- Sheraton Hannover Pelikan Hotel. Dit hotel is gevestigd in een voormalige fabriek voor vulpennen (Pelikan).
Maar er is nog veel meer keuze aan goede hotels in Hannover.
We bezochten Hannover op uitnodiging van het Toerismebureau van Nedersaksen, de Deutsche Fachwerkstraße en de stad Hannover. De blog hebben we onafhankelijk en objectief geschreven op basis van eigen indrukken.
