De zeventiende etappe van het Pieterpad voert 20 kilometer lang door het Nederlands-Duitse grensgebied. Vertrekkend vanuit Millingen aan de Rijn gaat de wandeling door het open landschap van De Duffelt met zijn karakteristieke boerderijen. Via de dorpjes Leuth en Zyfflich bereik je de beboste Duivelsberg, waar hoogteverschillen voor uitdagende klimmetjes zorgen. Dit gebied, pas sinds 1949 Nederlands, verrast met prachtige doorkijkjes. De route eindigt in het schilderachtige Groesbeek, gelegen op de uitlopers van de Nederrijnse heuvelrug. Al met al een etappe vol natuurlijke en culturele afwisseling.
Een sombere start van etappe 17 van het Pieterpad
Mijn auto staat veilig geparkeerd bij het eindpunt in Groesbeek. Dankzij een lift van mijn familie bereik ik het startpunt in Millingen aan de Rijn. Volledig bewolkt hangt de hemel boven me, gelukkig zonder regen en niet te koud. Het sombere weer tempert mijn gebruikelijke wandelenthousiasme voor het Pieterpad enigszins. Toch zorgt het vooruitzicht van een heuvelachtig, bosrijk landschap voor hernieuwde energie.
Millingen aan de Rijn: meer dan een naam
Millingen ligt op een bijzonder Romeins oeverwallensysteem dat eeuwenlang bescherming bood tegen overstromingen. De toevoeging ‘aan de Rijn’ klopt eigenlijk niet helemaal, want de rivier stroomt tegenwoordig kilometers verderop. Door veranderingen in de rivierbedding verschoof de Rijn in de loop der eeuwen. Vroeger genoot Millingen status als ‘Heerlijkheid’, een gebied met eigen rechtspraak en bestuur. Restanten van deze rijke geschiedenis zijn nog zichtbaar in enkele historische gebouwen.
Door het open land
Na het verlaten van Millingen ontvouwt zich een uitgestrekt polderachtig landschap rondom mij. Weilanden en akkers strekken zich uit tot aan de horizon in alle richtingen. Boeren bewerken met traktoren het vruchtbare land, kluitjes aarde omwoelend voor het nieuwe seizoen. Ondanks het sombere weer kom ik nog enkele andere Pieterpadwandelaars tegen op het grotendeels onverharde pad.
Net wanneer het landschap wat eentonig begint te worden, doemt in de verte iets bijzonders op. De contouren van de Nederrijnse heuvelrug tekenen zich af tegen de grijze lucht. Zelfs op afstand ogen de heuvels met hun in herfstkleuren getooide loofbossen uitnodigend en mysterieus. Met elke stap komt dit fascinerende landschap dichterbij en wordt steeds gedetailleerder zichtbaar. Mijn wandelenthousiasme groeit met de minuut, ondanks het aanhoudende grijze wolkendek boven mijn hoofd.
Via Leuth en het Duitse Zyfflich naar Beek
De route voert vervolgens door het kleine dorp Leuth met zijn karakteristieke Remigiuskerk uit 1934. Het dorp heeft een bewogen geschiedenis die nog steeds zichtbaar is. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd Leuth bijna volledig verwoest door gevechten. Twee oorlogsmonumenten herinneren aan de gevallen soldaten en burgerslachtoffers uit die periode. De dorpskern moest na de oorlog vrijwel volledig herbouwd worden. Enkele historische boerderijen en de kerk hebben de verwoesting overleefd en zijn nu beschermde rijksmonumenten.
Na Leuth steek ik de grens over naar Duitsland en wandel richting het dorpje Zyfflich. Dit grensgebied vormde het strijdtoneel van hevige gevechten in 1944-1945. De route volgt hier deels de Herinneringsroute met informatieve panelen langs het pad. Op deze borden staan foto’s en teksten over de Tweede Wereldoorlog. Een paneel vertelt over de ‘Battle of Leuth’ waarbij Canadese troepen het dorp bevrijdden. De operatie veranderde op het laatste moment in een amfibische aanval vanwege overstromingen. Boerderijen langs de route dienden als Duitse munitieopslagplaatsen en werden verwoest.
Het heuvellandschap komt steeds dichterbij terwijl ik langs het Wylermeer wandel. Dit grensoverschrijdende meer ligt deels in Nederland en deels in Duitsland. Een waterig herfstzonnetje breekt heel voorzichtig door de wolken en tovert prachtige kleuren op het water. Rondom het meer staan bomen in vuurrode en goudgele herfsttinten. Hun spiegelbeeld in het kalme water zorgt voor betoverende plaatjes. Mijn camera maakt overuren om deze schoonheid vast te leggen.
De wandeling werkt duidelijk toe naar een hoogtepunt, letterlijk en figuurlijk. Met elke stap ogen de beboste heuvels imposanter. Na een laatste stuk door Duits grondgebied steek ik de N325 over. Eindelijk bereik ik Beek, schilderachtig gelegen aan de voet van de heuvels. Het mooiste deel van de etappe staat nu voor de deur.
Letterlijk en figuurlijk hoogtepunt van etappe 17
Bij een klein, kabbelend bergbeekje betreed ik het bos aan de voet van de Duivelsberg. Het water kabbelt rustig over de stenen en vormt een natuurlijke grens tussen het open landschap en de beboste heuvel. Vanaf hier begint de serieuze klim. Mijn kuiten voelen direct het verschil als het pad steiler wordt. De grond onder mijn voeten verandert van zand naar een tapijt van herfstbladeren in goudgele en dieprode tinten. Het ruisen van de bladeren onder mijn schoenen mengt zich met mijn versnelde ademhaling.
Het bos is verrassend druk vandaag. Families met kinderen, stelletjes en ouderen genieten allemaal van een verkwikkende herfstwandeling. Sommigen zijn doelbewust op zoek naar kastanjes, die in overvloed op de grond liggen. Kinderen rennen enthousiast rond met plastic zakjes die steeds voller worden met de glimmende bruine schatten. Met zoveel kastanjes op de bosbodem zullen ze hier nog wel even bezig zijn! De geur van vochtige aarde en rottende bladeren vult mijn neusgaten – de onmiskenbare geur van de herfst.
De Duivelsberg: een bijzonder stukje Nederland
Na een stevige klim bereik ik de top van de Duivelsberg, 75,9 meter boven NAP. Het uitzicht over de omgeving is werkelijk adembenemend. De glooiende heuvels, de bossen in herfstkleuren en in de verte de contouren van Nijmegen. We hebben hier vaker gewandeld, zoals tijdens Dick’s wandeling over de N70 en mijn eigen tocht langs de Trage Tocht in het Rijk van Nijmegen. Toch blijft dit buitenlands ogende stukje Nederland ons keer op keer bekoren.
De Duivelsberg heeft een fascinerende geschiedenis. De naam komt mogelijk van ‘Duffelsberg’. Verhalen vertellen dat het in de middeleeuwen een offerplaats voor heksen was. In die tijd stond hier de burcht Mergelp, rond 1012 gebouwd. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was deze heuvel het toneel van hevige gevechten. Amerikaanse troepen streden voor het bezit van wat zij ‘heuvel 75.9’ noemden. De Amerikanen hielden de positie vijf dagen vast tegen Duitse tegenaanvallen.
Het meest opmerkelijke is dat dit gebied tot 1949 Duits grondgebied was. Na de oorlog annexeerde Nederland enkele Duitse gebieden, waaronder de Duivelsberg. Terwijl de meeste gebieden in 1963 werden teruggegeven, bleef de Duivelsberg Nederlands. De Nijmeegse politicus Van der Goes van Naters drong hierop aan.
Onbekende paden: verrassingen dicht bij huis
Na een korte pauze daal ik af aan de zuidzijde van de heuvel. Het pad slingert tussen oude beuken door. Ik kom uit bij de Oude Kleefsebaan. Deze weg roept direct herinneringen op. Hier heb ik de eerste zes jaar van mijn leven gewoond. Na een periode in Brabant keerden mijn ouders terug naar deze regio.
Zodra ik de weg oversteek en een bospad insla, realiseer ik me iets vreemds. Ik ben hier nog nooit eerder geweest! Het is een vreemde gewaarwording. Zo dicht bij je roots en toch nieuwe plekken ontdekken. Het pad kronkelt omhoog door een dicht beukenbos.
Boven aangekomen wacht mij een verrassing: uitgestrekte glooiende weilanden en akkers, afgewisseld met bosschages. Ze vormen een eigenaardig, bijzonder en bovenal prachtig landschap. De combinatie van het agrarische land met de herfstbossen eromheen creëert een schilderachtig tafereel. Ik leg het meermaals vast met mijn camera.
Het Airbornepad: sporen van bevrijding
Net ten noorden van de Canadese begraafplaats herken ik eindelijk weer een deel van het gebied. Ik ben nu bij het Airbornepad, waarover ik eerder een blog schreef. Het Airbornepad Market Garden is een historische langeafstandswandelroute. Het volgt de voetsporen van de bevrijders tijdens Operatie Market Garden in 1944.
De wandelroute loopt van het Belgische Lommel helemaal naar Arnhem. Het voert langs talloze plekken die herinneren aan de geallieerde opmars. Je passeert monumenten, militaire begraafplaatsen en oorlogsmusea. Het pad doorkruist niet alleen historische locaties, maar ook prachtige natuurgebieden.
Waar ik tijdens mijn eerdere wandeling over een smal paadje richting de golfbaan van het Rijk van Nijmegen liep, sla ik nu linksaf. Opnieuw kom ik in een gebied waar ik nog nooit ben geweest. Het blijft me verbazen hoe je na jaren nog steeds nieuwe plekken kunt ontdekken.
De laatste kilometers: een landschap om van te dromen
Het laatste deel van etappe 17 voert over een smal graspad tussen weilanden door. Het contrast met het bos van de Duivelsberg kan niet groter zijn. Hier heb ik een weids uitzicht over het glooiende, agrarische landschap. De herfstbossen op de heuvels in de verte vormen een kleurrijk decor van geel, oranje en rood – een schilderij dat constant van kleur verandert. Het pad brengt me uiteindelijk terug bij mijn auto in Groesbeek.
Terwijl ik mijn wandelschoenen uitdoe, kijk ik nog eenmaal om naar het landschap. De combinatie van geschiedenis, natuur en persoonlijke herinneringen maakt deze etappe bijzonder waardevol. Met een uitermate tevreden gevoel stap ik in de auto. Etappe 18 wenkt mij al!
Veelgestelde praktische vragen over etappe 17 van het Pieterpad
De zeventiende etappe van het Pieterpad is 20 kilometer lang.
Op de website van het Pieterpad vind je een routebeschrijving en gps-track van de route.
Het startpunt van de 17e etappe van het Pieterpad bevindt zich aan de Heerbaan 115 in Millingen aan de Rijn. Het eindpunt ligt aan de Dorpsstraat 32 te Groesbeek.
Ja, etappe 17 van het Pieterpad (Millingen aan de Rijn naar Groesbeek) is volledig met OV bereikbaar:
- Voor het startpunt in Millingen aan de Rijn: er is een bushalte "Gemeentehuis" in Millingen aan de Rijnpieterpad. Deze ligt dichtbij het startpunt aan de Heerbaan.
- Voor het eindpunt in Groesbeek: er is een bushalte "Centrum" in Groesbeekpieterpad. Deze ligt in het centrum bij de Dorpsstraat
- Voor het reizen tussen begin- en eindpunt: er is een busverbinding via Nijmegen. De reistijd is ongeveer 1 uur.
Ja, etappe 17 van het Pieterpad is goed bereikbaar met eigen vervoer:
- Bij het startpunt in Millingen aan de Rijn: je kunt parkeren langs de Heerbaan in Millingen aan de Rijn. Het startpunt ligt ongeveer bij Heerbaan 115.
- Bij het eindpunt in Groesbeek: er is parkeergelegenheid aan de Houtlaan in Groesbeek. Het eindpunt bevindt zich bij de Dorpsstraat 32.
Als je met eigen vervoer gaat, heb je wel te maken met het feit dat het start- en eindpunt ongeveer 20 kilometer uit elkaar liggen. Je zult dus een manier moeten vinden om aan het einde van de wandeling terug te komen bij je auto. Hiervoor kun je:
- Met twee auto's reizen (één bij start, één bij eind parkeren)
- Gebruik maken van het OV om terug te keren naar je startpunt
- Een arrangement boeken waarbij ze je bagage vervoeren
- Gebruik maken van de vervoersopties via de Facebookgroep ‘Pieterpad Vervoer’.
Ja, na ongeveer 14 kilometer bevindt zich Pannenkoekenhuis De Duivelsberg (op maandag gesloten). Verder bevinden zich in Millingen aan de Rijn (startpunt) en Groesbeek (eindpunt) diverse horecagelegenheden waar je voor of na je wandeling terecht kunt. Vooral Groesbeek heeft als grotere plaats meerdere cafés en restaurants in het centrum, bij het eindpunt van de etappe.
Ja, er zijn diverse goede overnachtingsmogelijkheden in de buurt van etappe 17 van het Pieterpad:
- In Millingen aan de Rijn (startpunt):
- In Groesbeek (eindpunt):
Kijk daarnaast op Vrienden op de Fiets. Op deze website vind je vele accommodaties, waaronder trekkershutten en maar liefst 6000 particuliere verblijven. Ook als wandelaar ben je er van harte welkom.
Zie je het Pieterpad als een mooie uitdaging maar je denkt dat je nog geen goede wandelconditie hebt? Volg dan een online wandeltraining bij gecertificeerd wandeltrainer Wanda Catsman. In korte tijd ben je in staat om langere wandelingen te maken. Je kunt ook het gratis e-book Starten met wandelen downloaden. Het boek geeft je tal van praktische tips, waardoor je meer plezier uit je wandelingen haalt.
Dit interesseert je wellicht ook
- Algemene informatie over en overige etappes van het Pieterpad
- N70-wandelroute in het Rijk van Nijmegen is een echte aanrader
- Prachtige herfstwandeling in het Rijk van Nijmegen
- Schitterende bevrijdingswandeling bij Groesbeek
- De oudste langeafstandswandeling van Nederland
- Het Nederlands Kustpad: wandelen langs de Noordzee
- Trekvogelpad, het langste natuurpad van Nederland
- De Dutch Mountain Trail: prachtige tocht in Zuid-Limburg
