Bos- en heidewandeling door Heidestein en Bornia

Bos- en heidewandeling door Heidestein en Bornia

Home » Nederland » Bos- en heidewandeling door Heidestein en Bornia

De natuurgebieden Heidestein en Bornia

Een van de mooiste wandelingen die je in onze beleving op de Utrechtse Heuvelrug kunt maken is een wandeling door het natuurgebied van Heidestein en Bornia. Samen met het aangrenzende Noordhout, is dit natuurgebied met 642 hectare het grootste aaneengesloten natuurlandschap van het Utrechts Landschap.

Bij het theehuis van Heidestein

Heidestein

In de periode voorafgaand aan de Middeleeuwen was het gebied wat nu Heidestein is een bosgebied. Door toenemende ontginning vanwege de landbouw en houtwinning veranderde het gebied geleidelijk in een open vlakte met zandverstuivingen en heide. Eind 19e eeuw werd er op grote schaal naaldbos aangeplant voor de productie van hout.

Toen het landgoed in 1908 eigendom werd van de Oostenrijkse familie De Wetstein Pfister werden er opnieuw bossen aangelegd. Ook zorgde de eigenaar, die een waterbouwkundig ingenieur was, voor een ingenieus systeem voor de waterhuishouding bestaande uit vijvers die door beekjes met elkaar in contact stonden. De grond die daarbij vrij kwam werd gebruikt om een wal te bouwen om de grootste vijver. Een tunnel door de wal maakte het mogelijk om vanuit de vijver via een beekje naar de andere vijvers te roeien.

Tunnel naar de vijver van Heidestein

Theehuis

Wat het landgoed Heidestein in onze ogen zo leuk maakt om er door te wandelen is dat er nog zoveel van wat er door De Wetstein Pfister aangelegd is, bewaard is gebleven. Zo staat er op de wal nog een theehuis dat hij liet bouwen vanwege het prachtige uitzicht vanaf de wal op de bosrijke omgeving en de waterpartijen. Andere overblijfselen zijn het gedeeltelijk in hout opgetrokken landhuis Klein Heidestein uit 1921, het koetshuis, een poortgebouw met woningen. Daarnaast vind je er de stal met schaapskooi uit 1884. Hier is nu een informatiecentrum van het Utrechts Landschap gevestigd.

In 1974 werd het gebied door de familie aan het Utrechts Landschap geschonken.

Bornia

De naam Bornia stamt af van de naam van het landhuis dat hier in 1870 werd gebouwd. In die tijd bestond het noorden van Bornia uit voornamelijk heide en het zuiden uit bossen. Daarnaast vond je er grote zandgronden die na de bouw van het landhuis door de eigenaar werden bebost. Begin 20e eeuw viel het landgoed in handen van de familie Thurkow-Dorrepaal die er onder meer een tuin van naaldbomen aanlegde. Deze tuin is deels nog aanwezig. Grote delen van dit bos zijn overigens tijdens de Tweede Wereldoorlog gerooid. Sindsdien bestaat Bornia weer uit bossen, heide en vele stuifzanden.

Nadat het eigendom van het landgoed opnieuw in andere handen kwam, werd begin jaren tachtig 301 hectare door de nieuwe eigenaren aan het Utrechts Landschap geschonken. Sindsdien is dit gebied open voor het publiek. Het Utrechts Landschap beoogt de open ruimtes in stand te houden en uit te breiden door onder meer het bos deels te kappen. Om te voorkomen dat het gebied vergrast wordt, worden tijdelijk (Drentse) schapen ingezet.

Schaapskooi bij Heidestein

De wandeling door Heidestein en Bornia

De twee landgoederen zijn zo groot dat je gemakkelijk een volle dag lang kunt wandelen. Door de bossen en over de heidelandschappen voeren vele paden, elk met een eigen aanblik en uitzicht op de omgeving. Om niet te verdwalen heeft het Utrechts Landschap twee goed onderhouden en prima aangegeven wandelingen uitgezet: een wandeling van 4,5 kilometer door Heidestein, en een wandeling van 5,5 kilometer door Bornia. De wandelingen sluiten perfect op elkaar aan.

Er zijn twee mogelijke start-, c.q. eindpunten als je de totale wandeling van 10 kilometer wilt doen. Het startpunt dat wij altijd nemen is de parkeerplaats aan de Prinses Margrietlaan in Zeist, ter hoogte van huisnummer 369. Het andere startpunt is de parkeerplaats aan de Traay, ter hoogte van huisnummer 288, in Driebergen-Rijsenburg.

Als je met Heidestein in Zeist begint dan volg je vanaf de parkeerplaats de rode Heidestein-route naar de Schaapskooi waar je tevens het informatiecentrum hebt. Vanaf dat punt is het even goed opletten geblazen dat je de route in de juiste richting volgt, namelijk naar het theehuis van Heidestein.

Vijver bij Heidestein

Van Heidestein naar Bornia

Je vervolgt de wandeling langs een van de kanalen die De Wetstein Pfister aanlegde om de vijvers met elkaar te verbinden, tot je uitkomt bij een groot heidelandschap. Zodra je de heide bent overgestoken kun je de rode route terug naar de parkeerplaats volgen, of je begint hier aan de blauwe Bornia-route.

Zodra je door het klapdeurtje van Bornia bent gegaan lijk je in een totaal ander landschap uit te komen. Hier vind je veel minder heide maar wel meer en vooral grotere zandverstuivingen. Ook heb je hier wat meer loofbossen dan in Heidestein. De eerste keer dat we in Bornia waren, zagen we de Drentse schapen de lage begroeiing onder de bomen afgrazen. Tijdens een volgende wandeling door het natuurgebied waren de schapen verplaatst naar Heidestein.

Als je de wandeling vanuit Heidestein begonnen bent, kom je ongeveer halverwege de blauwe Bornia-route direct na het oversteken van een zandverstuiving op een t-splitsing uit. Rechts gaat richting de parkeerplaats voor het startpunt vanuit Driebergen. Ga naar links als je de rest van de wandeling terug naar Heidestein wilt volgen.

Een van de geulen door Heidestein

Flora en fauna

Flora

In de natuurgebieden van Bornia en Heidestein vind je vele soorten korstmossen en bladmossen, en zeldzame paddenstoelen. Daarnaast heb je er droge heidesoorten zoals kruip- en stekelbrem en klein warkruid. Verder groeien er droge bloemrijke graslandsoorten als viltganzerik, klein tasjeskruid, muizenoor, klein vogelpootje, zandhoornbloem en zandblauwtje.

De boomsoorten die je er aantreft zijn onder meer de grove den, jeneverbes, berk, zomereik, lijsterbes, vuilboom en de Amerikaanse vogelkers.

Fauna

Vogel- en vlinderliefhebbers komen in Heidestein en Bornia flink aan hun trekken. Zo kom je in het grote natuurgebied de groene specht, bonte specht, ransuil, gekraagde roodstaart, roodborsttapuit, grauwe vliegenvanger, veldleeuwerik, havik, kuifmees, korhoenders, goudhaan, grote kruisbek, nachtzwaluw en de boomvalk tegen. Denk bij vlinders aan de kleine vuurvlinder, eikenpage, bruin zandoogje en het boomblauwtje.

Daarnaast vind je er reptielen en amfibieën zoals zandhagedissen, de hazelworm, en de bruine en groene kikker. Verder zul je er libellen en juffers aantreffen. En vaak een kudde prachtige, Drentse schapen.

Schapen bij Bornia

Praktische zaken

Toegankelijkheid

In de grote begrazingsgebieden en bij de Schaapskooi zijn honden niet toegestaan. Daarbuiten mag je met honden door het natuurgebied wandelen mits deze aangelijnd zijn.

In tegenstelling tot de redelijk dichtbij gelegen Kozakkenputwandeling, zijn in Heidestein geen mogelijkheden om paard te rijden of te mountainbiken. Er zijn evenmin fietspaden. Langs Bornia loopt wel een deel van de rode Zeist-mountainbikeroute.

Horecagelegenheid

Voor de dichtstbijzijnde gelegenheid aan de kant van Zeist (Heidestein) om vooraf of achteraf een kopje koffie of iets dergelijks te nuttigen, is het nog een dikke kilometer naar Pannenkoekenhuis Princenhof (geopend vanaf 11.00u) of Kasteel Kerckebosch (geopend vanaf 10.00u).

Voor de dichtstbijzijnde horecagelegenheid aan de kant van Driebergen-Rijsenburg (Bornia) ga je naar restaurant Klein Zwitserland dat in het weekend geopend is vanaf 10.00u en doordeweek vanaf 11.00u. Het ligt op een kilometer afstand van de parkeerplaats. Een andere optie is eetcafé Ouwenkamp, gelegen op 1,6 kilometer afstand van de parkeerplaats. Het café is geopend van donderdag tot en met zondag vanaf 10.00u.

Wil je deze prachtige wandeling samen met iemand maken, maar weet je niet met wie? Wordt klupper en vindt nieuwe mensen om leuke activiteiten mee te organiseren. Klup is een online sociaal platform waarin actieve 50-plussers elkaar kunnen ontmoeten om leuke dingen met elkaar te ondernemen